"Przegrana nie była klęską, tylko jedynie zmianą okoliczności, do których należało się dostosować."

Przed złem nikt nie ucieknie. Szczególnie, gdy mieszka ono w każdym z nas. Jak chronić się przed tym, by nie ujawniło się zbyt szybko?

Wojciech Chmielarz powraca ze swoją najnowszą powieścią i robi to we wspaniałym stylu. To chyba najlepsza jak do tej pory książka tego autora, najbardziej dopracowana, świadoma, logiczna i posiadająca mnóstwo ukrytych motywów. A przecież wcześniejsze powieści tego autora były niesamowite, wciągające i stawiające wysoko poprzeczkę wszelkim książką osadzonym w ramach gatunku kryminalnego. Dziś ta poprzeczka zostaje z zapasem przeskoczona przez samego Wojciecha Chmielarza.

Jak to zwykle się zaczyna, wszystko zapoczątkowała pierwsza śmierć. Marysia, uczennica ekskluzywnej prywatnej szkoły ginie pod kołami pociągu. Elżbieta, jej nauczycielka, podejrzewa że jej śmierć nie była przypadkowa. Dlatego rozpoczyna prywatne śledztwo aż w końcu sama ginie w niewyjaśnionych okolicznościach. Co się stało? Komu nacisnęła na odcisk? Wydaje się, że jedynym zorientowanym w sprawie jest Gniewomir, nieprzystosowany społecznie chłopak zafascynowany seryjnymi zabójcami. I Klementyna, nauczycielka na życiowym zakręcie. Ale oni nie mają najmniejszej ochoty brać udziału w śledztwie. Tylko czy na pewno mają jakiś wybór?

Niespieszna fabuła, snuta z rozwagą i dbałością o szczegóły prowadzi nas swobodnie od jednego wątku do drugiego. Wszystko wydaje się luźne, pozornie ze sobą nie związane chociaż wiszący w powietrzu klimat zbrodni oraz stopniowane napięcie z którym autor rewelacyjnie sobie radzi wskazują, że im dalej w fabułę tym większe powiązanie wytworzy się między wątkami. I tak się dzieje! Czytając nie mogłam wyjść z podziwu nad zwrotami w akcji, zmienną dynamiką oraz scenami zwykłego życia w których biorą udział bohaterowie. Wszystko to było wiarygodne, pełnowymiarowe i tak oczywiste w zaskakującym finale.

Chociaż fabuła jest w tej powieści na najwyższy poziomie, nie mogę zapomnieć o bohaterach. Autor zabawił się w różnorodną kreację osób poszkodowanych przez życie na własne życzenie, nieporadnych, nie potrafiących odnaleźć się w społeczeństwie. Z jednej strony się im współczuje, z drugiej chce się nimi porządnie potrząsnąć i krzyknąć, by w końcu wzięli się w garść. Klementyna, kobieta która cieszy się z małych rzeczy zamiast dążyć do czegoś wielkiego i Gniewomir, chłopak straszniejszy od samego diabła bronią się rekami i nogami od śledztwa, które i tak ich dogania. A później na jaw wychodzą mroczne sekrety nie tylko poszkodowanych ofiar, ale i ich samych - autor wyjawia sekrety, tajemnice, intrygi zaskakując na każdym kroku pokazując, że szkoła i pracujący w niej nauczyciele to studia niebezpieczeństwa bez dna.

Rana to powieść niepokojąca i bardzo mroczna. Trudno oderwać się od kolejno przerzucanych stron, trudno nie przyglądać się bliska każdemu z bohaterów a wszystko zachwyca kreacją i dopracowaniem. Wojciech Chmielarz po raz kolejny udowodnił jak wiele potrafi zdziałać w literaturze kryminalnej pisząc powieść, która spędziła mi sen z powiek. Niesłychane rzeczy dzieją się w tej fabule! A świadomość demonów drzemiących w drugim człowieku wydaje się straszniejsza niż jakiekolwiek zjawiska paranormalne. To bardzo smaczna powieść, bardzo dobrze napisana. Czytajcie zatem, podziwiajcie a na pewno nie będziecie żałować.

Wojciech Chmielarz przestał się mieścić w ramach gatunku kryminalnego. Już Żmijowiskiem dał czytelnikom do zrozumienia, że interesuje go coś więcej niż śledztwo przyprawione garścią ciętych komentarzy dotyczących kondycji społeczeństwa. Swoją najnowszą powieścią Rana (premiera 14 sierpnia) potwierdza, że tym, co go ciekawi, jest zło tkwiące w zwykłym człowieku. Przyczyna owego zła i jego konsekwencje. 

Cienie

Tak, towarzyszy tej ciekawości zbrodnicza intryga ale jej wprowadzenie jest środkiem do celu, a nie celem samym w sobie. To nie jest opowieść o zbrodni, a o ludziach, którzy się pogubili, o dziedziczonych grzechach, powielanych błędach, o przeszłości, która kładzie się cieniem, a jak wiemy (także od samego autora) - od cienia nie da się uciec.

Pisarz wprowadza nas do środowiska szkolnego. Fabuła Rany krąży wokół prywatnej placówki, w której karty rozdaje apodyktyczna dyrektorka. Tu krzyżują się drogi naszych bohaterów. Uczniów, rodziców, nauczycieli. W tejże placówce posadę matematyczki obejmuje Klementyna Jastrzębska, kobieta z bagażem lat, doświadczeń, tajemnic. Zaprzyjaźnia się z Elżbietą, młodą polonistką, i jest to jej pierwsza przyjaciółka od lat. A może od zawsze. To ona wprowadza Klementynę w zawiłość szkolnych zasad, a te bywają rygorystyczne.

Siedem lekcji

W Ranie znajdziecie siedem lekcji z życia i portret szkolnych zależności. Popierający strajk nauczycieli pisarz, nie wykorzystuje jednak swojej twórczości jako komentarza do tego gorącego tematu. Udaje mu się zachować dystans, a jednocześnie przemycić sporo obserwacji związanych ze szkolnym życiem.

Rola nauczyciela do łatwych nie należy, indywidualne podejście do ucznia jest ważne, acz nie takie proste, nauczyciel jest istotną osobą nie tylko w procesie nauczania, ale i wychowywania dziecka oraz kształtowania jego postaw. Dobre czy złe oceny nie muszą się przełożyć na takie same życie.

W sekwencji zdarzeń jest miejsce na pokazanie, że ta strona, którą widzi uczeń czy rodzic, to tylko jedna strona medalu. I że nie trzeba morderstwa, by w szkole działo się źle. 

Wątek kryminalny się pojawi, choć trzeba będzie nieco poczekać na pierwszego trupa. Tragiczna śmierć uczennicy wywoła lawinę zdarzeń, a na Elżbietę, która zacznie węszyć wokół tej sprawy, nie czeka nic dobrego. Dobre jest zresztą zaplanowane dla bohaterów innych książek. Ci z Rany nie mają łatwo i to często od najmłodszych lat.
Zło skrywane w czterech ścianach

Tematem, który wybrzmiewa najgłośniej jest zło kryjące się w czterech ścianach domów, zło niszczące relacje rodzinne, zło dziedziczone, wynoszone z domu i przekazywane dalej. Nie tylko w świat, ale i kolejnym pokoleniom. Łamie serce powielanie błędów rodziców, bo autor pokazuje je w tym najgorszym wydaniu, kiedy to przemoc (tak fizyczna, jak i psychiczna) rodzi przemoc.

Ta książka wzbudzi wiele emocji. Prawdopodobnie zawiodą się ci, którzy oczekują czystego kryminału, śledztwo przedkładają nad inne wątki i już przy Żmijowisku kręcili nosem na to, w którą stronę zmierza pisarz. Docenią powieść zainteresowani tematem zła tkwiącego w zwykłych ludziach, rodzącego się w zaciszu domów. Przykuje uwagę ceniących dobrze rozrysowane postaci, wiarygodne, stawiane w sytuacjach będących dla nich sprawdzianem. Postaci obarczonych bagażem dramatów, tajemnic, ale i pragnień.

Wojciech Chmielarz kolejny raz udowadnia, że jest mistrzem w kreowaniu bohaterów o złożonej psychice, bardzo prawdziwych, kształtowanych przez to, co im się przytrafia. Tacy bohaterowie wikłają się w równie skomplikowane, niejednoznaczne relacje. Relacje zapewniające karuzelę emocji.

Ciemność

Dużo jest w Ranie mroku, nie ma natomiast złudzeń, optymizmu też nie znajdziecie tam wiele. Są pułapki, z których trudno się wyrwać, nieustanne dylematy i permanentne rozdarcie. Są winy własne i dziedziczone. Jest mocny nacisk na to, co stało się hasłem promocyjnym: za błędy rodziców odpowiadają dzieci.

Mocą najnowszego thrillera psychologicznego Wojciecha Chmielarza jest zwyczajność wykreowanego świata. Serio. Ci wszyscy bohaterowie są żywcem wyjęci z rzeczywistości. Dlatego tak bardzo boli śledzenie kolejnych scen z ich udziałem, scen pełnych przemocy, negatywnych emocji, popełniania tragicznych w skutkach błędów. To zło nie jest spektakularne, nie przybiera postaci seryjnego mordercy z misją naprawiania świata, nie wiąże się z brawurowością pościgów i strzelanin. Jest złem kiełkującym w zwykłych domach, staje się udziałem zwykłych rodzin. Jest zdradą, kłótnią, uderzeniem, upokorzeniem, nałogiem, oszustwem, manipulacją. Różnymi formami przemocy. Dzieciom każe przedwcześnie dorastać, rodzicom pozwala na bezkarność.

Duszno tu i ciemno, nie ma nadziei i światełka w tunelu (nie kupuję motywu odkupienia, nie wierzę weń). Jest równia pochyła i brakuje jakiejś przeciwwagi, czegoś, co pozwoli wierzyć, że nie wszystko stracone, że choć nikt nie jest bez skazy, to świata nie tworzą wyłącznie negatywne postaci i emocje. 

Nie każda rana się zabliźni

Tytułowe rany nie goją się łatwo. Wiele nie goi się nigdy. Traumatyczne przeżycia z dzieciństwa przekładają się na lęki dorosłego. Koszmary wracają, głosy w głowach nie cichną. Rana to studium krzywd. Potwornych.

Wojciech Chmielarz wychodzi poza kryminalne ramy stanowczym krokiem. Odważnie. Nie każdemu się to spodoba, nie każdy odnajdzie się w tej konwencji ledwie z kryminałem flirtującej. Wątek zbrodniczy jest mniej zajmujący niż to, co dzieje się w głowach bohaterów i w relacjach między nimi. Stosunkowo łatwo było mi wytypować podejrzanego o dokonanie zbrodni. Miał w sobie coś, co z miejsca skupiło moją uwagę. Nie pomyliłam się.

Nie oznacza to, że brak tu zaskoczeń. Autor przygotował dla czytelników kilka naprawdę przemyślanych niespodzianek.

Psychologia postaci stoi w Ranie na naprawdę wysokim poziomie (nie przekonał mnie jedynie ochroniarz, ale to postać trzeciego planu, a doszukiwanie się racjonalizmu w każdym działaniu człowieka byłoby daleko posuniętą naiwnością). Raz jeszcze - to jest mocny punkt każdej książki Wojciecha Chmielarza. Nieważne, czy bohaterów zajmują plotki, romanse, zbrodnie czy reprywatyzacja. W każdej sytuacji zachowują się tak realistycznie, że trudno w nich nie widzieć ludzi znanych nam z rzeczywistości.

Rana jest jedną z tych lektur, których nie sposób wyrzucić z pamięci, bo przeżycia bohaterów mają ogromny ciężar emocjonalny. To bolesna powieść, w której wątek kryminalny jest pretekstem do tego, by dogrzebać się do najciemniejszych zakamarków ludzkich serc. Tam, gdzie czasami jest już tylko czerń.

Jedna nieprzespana noc to nic w obliczu tak kapitalnej powieści, jaką wykreował Wojciech Chmielarz. Nie sadziłam nawet, iż autor będzie w stanie mnie jeszcze zaskoczyć. Dotąd znakomicie przyjęte przez czytelników ksiąski jego autorstwa wydawały mi się niemal wszystkim, co nożna osiągnąć w tej dziedzinie. A jednak myliłam się i to całkiem mocno. Teraz już wiem, że powieści, które wyszły dotąd spod pióra tego znakomitego pisarza powieści kryminalnych, nie były zwieńczeniem jego sukcesów.

Tym bardziej chylę czoła i wielkie brawa dla autora, a jednocześnie życzenie kolejnej nadzwyczajnej książki, którą czytelnicy i fani przyjmą wielkim entuzjazmem.

Powieść Rana czyta się z wielką przyjemnością i zainteresowaniem. Być może też dlatego, że jej bohaterowie to genialnie wykreowane postacie. Pełne sprzeczności i zagadek. Role, które odgrywają, są poniekąd obrazem współczesnej rzeczywistości i strasznego chaosu, jaki panuje wokół. Każdy z nich ma więc swój scenariusz życia, mniej lub bardziej drastyczny. W życiu wielu z nich dominują strach, bezsilność, marazm, wstyd, samotność, gniew, pożądanie…

Klementyna, która wydaje się być główną bohaterką jest jednocześnie osobliwą łamigłówką psychologiczną powieści. Po latach przerwy w zawodzie trafia do elitarnej warszawskiej szkoły, która skrywa wiele tajemnic. Zaprzyjaźnia się z Elą, polonistą, o ile nieco zakręconą, nietrwałą i raczej mocno specyficzna znajomość można tak nazwać. Ale to właśnie ona i jej uczniowie wydają się mieć wpływ na przywrócenie Klementyny „żywym” oraz nadanie temu, co ja otacza właściwego wymiaru.

Niedługo potem pod kołami pociągu ginie jedna z uczennic. Jej polonistka nie wierzy w samobójstwo i na własną rękę docieka przyczyny śmierci Marysi. Wkrótce i ona sama znika. O tym, że nie żyje, wie zaledwie kilka osób w tym Klementyna i Gniewomir — ofiara oskarżenia. Miejsce, które miało stać się oazą spokoju, zaczyna przypominać strategiczną grę. Pytanie tylko, kto z niej wyjdzie zwycięsko.

Niesamowicie wciągająca fabuła.
Owszem, można by na upartego zarzucić autorowi, iż postacie w „Ranie” są nieco przerysowane, choć z drugiej strony myślę, że nie trudno byłoby ich namierzyć w ludziach żyjących wokół nas. Być może to wynik niezwykłej wnikliwości i spostrzegawczości autora, a jego ostre, mistrzowskie wręcz pióro dopełnia całą resztę.

Rana to nie tylko kryminał. To zdecydowanie coś więcej. To swoiste stadium zła i tego, co czai się pod skorupą normalności. To pytanie o ryzyko, jakie niesie za sobą samo życie. Odpowiedzi jednak na to w powieści Chmielarza nie znajdziemy. Byłoby jednak wielkim sukcesem, znaleźć w sobie silę, do walki z własnymi demonami.

Rana to jednocześnie perfekcyjnie dopasowany tytuł do treści. To pewna metafora zła, które czai się w człowieku. Sączy z niezabliźnionych ran i razi swoją mocą.

Gorąco polecam powieść, i to nie tylko fanom kryminały. Bo Rana to dobre literackie rzemiosło, z wartką akcją, oparta na zajmującym pomyśle, która zręcznie wciąga czytelnika w wir amatorskiego śledztwa nauczycielki i ucznia. To chyba najlepsza pozycja z gatunku „kryminał”, który przeczytałam w tym roku. Oby tylko takich więcej. Nie przegapcie tej książki.

Szkoła kojarzy się nam różnie, a ostatnimi czasy rozmawiamy o niej często. Jedni wspominają ją z dreszczem na plecach, inni pamiętają genialnych nauczycieli, którzy otworzyli przed nimi oczy na świat. Wojciech Chmielarz w najnowszej książce pt. Rana zabiera nas do szkoły, która na pewno nie znalazłaby się w palecie naszych marzeń sennych. Dodatkowo, przedstawia nam osoby, których na pewno nie chcielibyśmy spotkać. A jednak spotykamy, choć często tego nie wiemy, bo są rany, których nie widać. O nich jest ta książka. 

Jesteśmy przed premierą, dlatego będę unikała zdradzania szczegółów fabuły. Główna bohaterka, Klementyna, jest cichą nauczycielką matematyki, która postanawia zamieścić w internecie ogłoszenie, że szuka pracy. Szybko odzywa się do niej pani Dyrektor prywatnej prestiżowej szkoły na Mokotowie proponując posadę. Rozpoczyna się historia ze szkołą w tle, przeplatana trupami i zwrotami akcji, która wciąga nas kompletnie, nie pozwalając na oddech, a tym bardziej na odłożenie książki i zajęcie się czymkolwiek innym, co mogłoby przynieść np. materialny zysk.
Rana tutaj jest zadana dość szybko – bohaterom, ale także czytelnikom. Rana u Chmielarza nie krzepnie, nieustannie coś się z niej sączy i kapie na podłogę nieopodal nas, nie dając spokoju. Wciąga, bo chcemy, aby wreszcie ktoś ją zoperował, założył kilka szwów i zabandażował. Autor wybiera jednak inną drogę.

Historie, które poznajemy w najnowszej książce Autora, po raz kolejny są takimi, które mogą się wydarzyć tu i teraz. Nie ma w początkach fabuły niczego, co mogłoby nas zdziwić. Chmielarz nie tworzy historii które mają prawo zdarzyć się „tylko w książkach”, ale opisuje takie, które są wiarygodne i dobre – historie bez pluszowych happy endów i bohaterów biegnących za rękę w stronę zachodzącego słońca. Dlaczego? Dlatego, że zna się na ludziach i tym razem skupia się na demonach, które tkwią w nas niezależnie od warstw społecznych i profesji. Poznajemy kilka płaszczyzn historii, które prowadzone są równo i dynamicznie. Niewielu pisarzy posiada umiejętność zaciekawienia każdą z nich, aby czytelnik w którymś momencie nie wzdychał ciężko, sprawdzając „ile jeszcze stron do czegoś ciekawego”. Wojtek Chmielarz zaciekawić potrafi i to z pewnością przyczynia się do sukcesu jego książek.

Autor ostatnio pozamiatał swoim Żmijowiskiem – genialnym wielowarstwowym kryminałem, który niedługo doczeka się ekranizacji produkcji Canal +. Jeżeli nie mieliście okazji czytać tej książki do tej pory – warto to nadrobić. Często jednak tego typu sukces generuje presję, by pisać książki lepsze od poprzednich i tego się bałam, podchodząc do najnowszego dziecka pisarza. Nie wiem, czy Rana jest lepsza od Żmijowiska, które ma wyjątkowe miejsce w moim kryminalnym sercu, ale wiem, że jest po prostu zupełnie inna, równie w tej swojej inności dobra.

Wojciech Chmielarz w tym przypadku nie zawahał się postawić czytelnika w dyskomforcie, sprawić, byśmy poczuli przenikający smutek i żal, zostawia nas samych nie podpowiadając rozwiązań. Powoli wyciąga z naszych objęć postaci, do których się przywiązaliśmy, pokazując, jak dużo w każdym z nas kryje się mroku. Ta książka to wyjątkowo mocny cios, na który niewielu mogłoby się odważyć, szczęśliwie, mamy do czynienia z pisarzem z dobrą pozycją i dużą odwagą, który w swojej opowieści pozwala nam poczuć to, co czujemy w życiu – rozczarowanie, zawód, współczucie, żal. Cała karuzela emocji, a jej operatorem został Autor, który potrzymał nas na niej na tyle długo, abyśmy pewnych elementów długo nie zapomnieli. Tym sposobem stajemy się bohaterami typowego amerykańskiego horroru i pomimo ran i bólu, który nam zadaje, zawsze będziemy wracać na tę karuzelę albo wchodzić do ciemnego domu, aby się z nim rozprawić. A on i tak na końcu wygra, bo mało kto tak dobrze porusza się w całkowitym mroku.

Premiera Rany Wojciecha Chmielarza już 14 sierpnia, nie można przegapić kolejnego triumfu tego Autora.

Rana to najsmutniejsza i najmroczniejsza powieść Wojciecha Chmielarza. Po raz pierwszy po przeczytaniu książki tego autora mam refleksję, że zło jest wszechobecne i wszechogarniające do tego stopnia, że dobro właściwie nie istnieje. Autor nie daje nadziei na jego zwycięstwo. Miałam okazję przeczytać książkę przedpremierowo, podczas niedawnego urlopu. I musiałam ją przepracować w swojej głowie, bowiem Chmielarz wrzucił mnie w otchłań, w której mrok gęstniał z każdą stroną. W księgarniach Rana pojawi się 14 sierpnia.
Miejscem akcji Rany jest prywatna warszawska szkoła, której daleko jednak do elitarnej placówki edukacyjnej, a bohaterami są dyrekcja, nauczyciele i uczniowie tejże szkoły. Jest aspołeczna Klementyna, która po śmierci matki i latach przerwy wraca do pracy nauczycielki matematyki, Ela, polonistka z problemami małżeńskimi, Gniewomir – chłopak nieprzystosowany społecznie oraz Marysia, bardzo zdolna nastolatka, która do tej szkoły trafiła za sprawą stypendium. Jest jeszcze Karolina, dojrzała dziewczyna, córka właścicieli szkoły.

Wszyscy bohaterowie skrywają mniej lub bardziej mroczne sekrety i wszyscy mają swoje rany. Kiedy nagle pod kołami pociągu ginie Marysia, Ela postanawia dowiedzieć się, kto odpowiada za jej śmierć, bowiem nauczycielka nie wierzy w samobójstwo ulubionej uczennicy...

Studium narodzin zła, które żyje w domach
Rana nie jest łatwą lekturą. Zawiedzeni będą czytelnicy, którzy oczekują kryminału policyjnego lub czarnego kryminału, jakie zwykł pisać autor lub typowego thrillera psychologicznego. Ta książka to studium narodzin zła, jego dojrzewania, eksplozji i dramatycznych konsekwencji, jakie owo zło niesie. Zawsze. Bez względu na to, kogo dotyka, kto jest sprawą, a kto ofiarą. To wszechobecne w książce zło sprawia, że są nim naznaczeni, a w kilku przypadkach skażeni, wszyscy bohaterowie, co z kolei powoduje, że trudno było mi polubić od początku do końca jakąś postać - za wyjątkiem nastoletniej Marysi, która budziła moją sympatię nie tylko z powodu imienia. Ale ona w powieści żyje bardzo krótko, niestety.

Wojciech Chmielarz w Ranie opisuje zło nasze powszednie, które żyje w czterech ścianach apartamentów nowobogackich mieszczuchów i prywatnych szkół. To zło, które powoli wypełza na zewnątrz. Pozornie jest niewidzialne, bo do złudzenia przypomina normalność, przypudrowane pozorami ekskluzywności, troski, splendoru, powierzchownej czułości, wielkich pieniędzy, politycznych układów i władzy.

Przemoc, rozpad rodziny i rany, które nigdy się nie goją
Chmielarz – podobnie jak w Żmijowisku - znowu bezpardonowo zagląda w ludzkie dusze. I widzi w nich mrok, który gęstnieje z każdą kolejną stroną Rany. Tutaj nie ma światełka w tunelu. Mam wrażenie, że Wojciech Chmielarz mógłby doktoryzować się z tematu rozpadu rodziny. O współczesnej rodzinie wie chyba wszystko, o jej problemach jeszcze więcej, a o przyczynach powolnego, ale bolesnego i nieuniknionego jej rozpadu prowadzącego do katastrofy – jeszcze więcej.

Wreszcie Rana to powieść o spirali przemocy: fizycznej i psychicznej, o tym, że za grzechy popełnione przez rodziców płacą dzieci, bo bezpośrednio po winie nie zawsze następuje kara, a tytułowa rana nie goi się nigdy. Rany ma każdy z bohaterów i u nikogo się one nie zabliźniają. Pisarz nie pozostawia złudzeń: czas nie leczy ran, niektóre rany nie goją się nigdy, przeciwnie – są rozdrapywane, a nowe wydarzenia są jak posypywanie ich solą.

Powieść psychologiczna z wątkami obyczajowymi
Co ważne, po raz pierwszy Chmielarz napisał książkę, która wymyka się klasyfikacji gatunkowej. Tym samym udowodnił, że można napisać dobrą powieść tworząc własne ramy i zmieniając szeroko rozumiany kryminał. Rana jest dla mnie przejawem dojrzałości pisarskiej autora, jego dużej samoświadomości. Dużo łatwiej byłoby Chmielarzowi odcinać kupony, zwłaszcza po spektakularnym sukcesie Żmijowiska, które jest bestsellerem i powstaje na jego postawie serial.

Rana jest przejmująco smutną powieścią, która łączy elementy powieści psychologicznej, obyczajowej i w zasadzie thrillera w niej najmniej. Za to sporo tutaj Chmielarzowego grzebania w ludzkiej psychice, relacjach rodzinnych, międzyludzkich z dużą dawką mroku.

Powieść oczywiście polecam!

Wojciech Chmielarz wrzuca bohaterów Rany w świat wyprany z uczuć wyższych, z empatii, z miłości. Motorem zdarzeń są tu najczęściej płytkie emocje, sprowadzające się do impulsywnej nienawiści, wrogości i niezrozumienia. Efektem jest zbrodnia. Rana jest kryminałem, wszak to ten rodzaj prozy, który Wojciech Chmielarz od dawna uprawia po mistrzowsku, choć nie sposób oprzeć się wrażeniu, że tym razem jest to kryminał przekraczający ramy gatunku, bo wykorzystujący jego atrybuty, takie jak zbrodnia i próba ustalenia sprawcy, do opowiedzenia historii – choć wartkiej w sferze fabuły – to zgoła niekryminalnej. Zdecydowanie bliżej Ranie do psychologiczno-socjologicznego studium „niemiłości”, powierzchowności uczuć, swoistej bylejakości emocji, do jakich zdolni są bohaterowie powieści.

Punktem wyjścia jest tajemnicza śmierć Marysi, uczennicy prywatnego liceum działającego na warszawskim Mokotowie i następujący po niej zgon jednej z nauczycielek, Elżbiety, próbującej na własną rękę rozwikłać zagadkę czy to samobójstwa, czy też zabójstwa uczennicy. Ta podwójna śmierć  przykuwa uwagę innej z przedstawicielek ciała pedagogicznego, świeżo zatrudnionej w szkole weteranki zawodu, Klementyny, której przyjdzie krok po kroku dochodzić do źródeł zła, jakie się dokonało. Ale zarówno jej portret psychologiczny, jak i portret Elżbiety, dalekie są od jednowymiarowych szkiców osób kierujących się li tylko empatią i chęcią wymierzenia sprawiedliwości. To zaledwie część ich motywacji, bowiem Chmielarz obarczył te bohaterki piętnem, które sprawia, że kierują się w swoich działaniach także swoistym pragnieniem zadośćuczynienia za wcześniejsze winy, czy bardziej nawet za  brak uczuć, objawiający się czy to obojętnością, czy dopuszczaniem do siebie impulsywnych emocji, nad którymi nie potrafiły zapanować.

Ta atrofia uczuć wyższych, impulsywność w odczuwaniu i okazywaniu emocji, bez szansy na ich głębsze odczuwanie i współodczuwanie, dotyczy tu zresztą zdecydowanej większości bohaterów – groteskowej w dbaniu o dobry PR dyrektorki szkoły, której jedynym zmartwieniem jest pozbycie się problemów, a nie zaradzeniu im, jej męża skupionego na romansie sprowadzającym się wyłącznie do udanego seksu, a także wielu innych postaci, którymi kieruje tu cynizm, egoizm i samozadowolenie.

Na tym tle uczuciowego nihilizmu dorosłych wyróżniają się postaci piętnastolatków – Marysi, Karoliny – córki dyrektorki czy wyobcowanego Gniewomira, którzy tkwią jeszcze jedną nogą w świecie dzieci, hołdujących wierze w miłość, przyjaźń i współczucie, ale już wkraczają w dorosłość, już doświadczają inicjacji, nie tylko seksualnej, ale przede wszystkim społecznej. Odbierają właśnie lekcję dorosłości stojącej pod znakiem wyparcia uczuć wyższych, spłaszczenia emocji do tych niezbędnych dla prowadzonej gry pozorów, cynizmu, pogardy. Doświadczając poczucia zdrady tracą prostoduszną naiwność na rzecz rozczarowania tymi, którzy dotąd stanowili dla nich autorytet.W takim sensie „Rana” stanowi studium współczesnej rodziny, skupionej nie tyle (lub wcale) na przekazywaniu miłości, ile na codziennym wypełnianiu wypranego z uczuć społecznego schematu „dobrego domu”. Znamienne, że nawet w edukacji dzieci nie chodzi o to, by zdobyły wiedzę, lecz o to, by za wszelką cenę wypełniły zadanie jakim jest otrzymanie świadectwa i promocja do następnej klasy. Dojmujące poczucie zakłamania jest tu więc wszechobecne i „Rana” nie pozostawia złudzeń co do tego czy taką rzeczywistość da się zmienić. Nadziei zdaje się nie dawać nawet zakończenie, które z pozoru wydaje się być przepełnione współczuciem i poświęceniem, być iskierką wybuchu uczuć, w istocie – zdekonstruowane do poziomu motywacji bohaterów – może się okazać tylko kolejnym elementem gry, w której każdy wpisuje się w z góry przypisane role, wynikające tak czy inaczej z właściwego im egoizmu. Nawet jeśli podszytego takimi emocjami jak strach czy współczucie.