Kryminalna seria z Fabianem Riskiem jest jedną z nielicznych, które czytam na bieżąco. Stefan Ahnhem podbił moje serce debiutancką Ofiarą bez twarzy i od tego czasu niecierpliwie czekam na kolejne tomy. Motyw X jest czwartym z nich.

Ślepa nienawiść

Stefan Ahnhem mocno osadza fabułę w szwedzkich realiach, na pierwszy plan wysuwając ważny problem społeczny. Imigrantów z krajów muzułmańskich. Już od pierwszych stron, kiedy to ekipa helsingborskich śledczych wydobywa z pralki ciało syryjskiego chłopca, otrzymujemy wyraźny sygnał, że do tego tematu stale będziemy wracać, a może nawet w ogóle się od niego nie uwolnimy. Nawet jeśli któryś z policjantów uzna, że to okrutne morderstwo niekoniecznie musiało mieć podłoże rasistowskie,  to trudno znaleźć inny motyw. Bo czym wytłumaczyć takie okrucieństwo? Kto i dlaczego mógłby umieścić dziecko w pralce i uruchomić urządzenie? Kto mógłby chcieć w tak potworny sposób zabić jedenastolatka? 

Ta scena, w której technicy usiłują wydobyć z bębna ciało wygięte w niemal idealny okrąg, stanie się punktem wyjścia nie tylko śledztwa, ale i refleksji na temat problemu imigrantów z Bliskiego Wschodu. Stefan Ahnhem prezentuje postawy zarówno tych, którym nie brak współczucia wobec przybyszy, jak i tych, którzy za wszelką cenę chcą oczyszczenia kraju z obcych. Płonie pobliski ośrodek dla uchodźców, płonie siedziba Szwedzkich Demokratów. Ktoś wyzywa Żydów od najgorszych, tu i tam pojawiają się swastyki. Nienawiść ma się coraz lepiej. Zaślepia. 

Fascynacja

Szwedzki pisarz podrzuca trop rasistowski, ale nie zamyka się na inne możliwości. Czytelnik jest o kilka kroków przed śledczymi, bo ma okazję towarzyszyć mordercy i przyglądać się kolejnym fazom przygotowań do popełnienia zbrodni. 

Podczas gdy policja działa nieco po omacku, gdy pochyla się nad ciałem chłopca, zwłokami pracownika supermarketu, a następnie nad innymi problemami, czytelnik zostaje wciągnięty do gry, w której pozostaje mu rola biernego, bezradnego widza. Zasady tejże gry są bezwzględne, a motyw czarnego charaktery wyjątkowo trudny do przełknięcia. Jednocześnie jest w tym wszystkim coś fascynującego, coś z hazardowego dreszczu pochylających się nad ruletką. Jakiś rodzaj niezdrowej ekscytacji, połączonej z niepewnością dalszego przebiegu rozgrywki oraz pewnością co do chęci zwycięstwa. 

Nadwątlone relacje

Stefan Ahnhem kładzie nacisk na jeszcze jeden motyw. Relacji międzyludzkich. Rodzinnych, partnerskich. W serii o policjancie Fabianie Risku, sam Fabian przez pewien nie bierze udziału w śledztwie. Po dramatycznych wydarzeniach, na zasłużonym urlopie, próbuje odbudować rodzinę, która obecnie składa się z czterech odrębnych, wrogo do siebie nastawionych elementów. Łatwo nie będzie, zwłaszcza, że policjant prowadzi prywatne śledztwo w sprawie, w której o morderstwo podejrzewa kolegę z pracy. Działać musi dyskretnie, bo i sprawa jest delikatna. Gdy dołączy do śledztwa, od którego Motyw X się zaczyna, dla rodziny będzie miał jeszcze mniej czasu. Tymczasem od tragedii jest zaledwie krok.

Także inni bohaterowie dostają na barki ciężar problemów tak zawodowych, jak i prywatnych. Zawiedzione zaufanie, alkoholizm czy znalezienie się na celowniku grupy faszystów to część z nich. Emocjonalnie więc łatwo nie będzie, a niepokój będzie tym większy, im bliżej finału tej historii. 

Sporo w tej powieści uprzedzeń i nienawiści, niszczących niedopowiedzeń i kłamstw, kruchych relacji, trudnych emocji, rozczarowań, niczym nieuzasadnionego okrucieństwa. 

W finale natomiast dostajemy kilka odpowiedzi i cliffhanger. Po takim zakończeniu nie sposób nie czekać na kolejny tom.

O książkach Stefana Ahnhema dane mi było słyszeć już wielokrotnie, i to raczej w samych superlatywach. Mimo to nie miałam dotąd okazji na bezpośrednie spotkanie z twórczością autora. Wszystko zmieniło się za sprawą najnowszej powieści szwedzkiego pisarza pt. Motyw X, która to przykuła moją uwagę dość krzykliwą, a zarazem mroczną i niepokojącą okładką. To w niej samem drzemie już swoista moc. 

Jest jednak "tylko" albo "aż" dobrym dopełnieniem treści, której siłę można poznać od pierwszych jej stron. Zaczyna się niczym u przysłowiowego Hitchcocka — najpierw trzęsienie ziemi, a potem napięcie tylko rośnie. Niczym fala za falą na wzburzonym morzu wyrzuca na brzeg kolejne sensacje. 

Inga pragnie odmienić swoje życie, odejść od męża i zrealizować własne marzenia — sen o wielkiej miłości. Tymczasem miłość jej życia okazuje się jej największym oprawcą. 

Molly zaś podejrzewa, że ktoś włamał się do jej mieszkania. Odważnie sprawdza każdy kąt, ale niczego i nikogo nie znajduje. Wkrótce potem zasypia. Rano jednak z przerażeniem stwierdza, że spora część jej grzywki została odcięta. Tymczasem nasz główny bohater Fabian Risk targany poczuciem winy wobec tragedii, jaka spotkała jego córkę, udaje się na urlop, by zająć się rodziną. Niestety w obliczu serii brutalnych zabójstw zmuszony zostaje do powrotu do pracy. 

Jedną z ofiar jest jedenastoletni chłopiec z Syrii, znaleziony w pralce, której moc wirowania nastawiona była na 1500 obrotów. Kolejną ofiarą staje się pracownik supermarketu. Następne zbrodnie nie wydają się świadczyć o seryjnym mordercy — ale czy oby na pewno? Może sprawców jest wielu, a może morderca prowadzi jakąś dziwną grę. Ścieżek jest wiele, jeszcze więcej pytań. 

Na dodatek Fabian prowadzi też prywatne śledztwo w sprawie śmierci jednego ze swoich kolegów z wydziału. Jego samobójstwo pozostawia wiele wątpliwości. Za to dokumenty, które odnajduje, potwierdzają niejako tezę, że w śmierć kolegi zamieszany może być inny policjant. 
Wiele spraw, wiele zagadek i tajemnic — które "jakiś" swój finał mają w nadzwyczaj sprawnym kryminale, od którego trudno się oderwać. Gdyby nie natura człowieka, która siłą zmusza go do snu, to książka przeczytana zostałaby za jednym podejściem, mimo jej całkiem pokaźnych rozmiarów. 

Te, ponad 440 stron to rarytas dla fanów dobrze skonstruowanej fabuły, pełnej napięcia akcji, zagadek i fanów Fabiana Riska. To znakomita powieść kryminalna. To trochę tak jakby Stefan Ahnher doskonale znał drogę i jej wytyczne do światowej klasy bestsellera. Z pewnością jest on na czasie — porusza m.in. zagadnienia rasizmu. Nie daje się też łatwo przewidzieć, bo tego najbardziej chyba nie lubią fani kryminałów — trzyma zatem w niepewności aż do końca i nieco dalej. Dzieli fabułę na bardzo krótkie rozdziały co bardzo sprzyja czytelniczemu postanowieniu „jeszcze tylko jeden rozdział" - a końca jak nie widać, tak nie widać. Dodatkowo każdy z rozdziałów jest przejściem w inny wątek, do innego bohatera, innego punktu wiedzenia co bardzo ułatwia czytanie historii i poskładanie wszystkiego w jedną całość. 

Dla mnie rewelacja — szkoda, tylko że tak późno osobiście odkryłam kolejny hit szwedzkiego kryminału. Teraz tylko mam cichą nadzieję, że to nie była jednak najlepsza z powieści autora.