Kiedy wydawca na okładce książki umieszcza informację, że oto Drogi Czytelniku, masz przed sobą, coś bardziej wciągającego niż Nesbø, coś bardziej złowrogiego niż Larsson oraz coś bardziej mrocznego od Mankella - to masz pełne prawo do tego, żeby wątpić. Gdyż po fali przeciętnych i marnych szwedzkich kryminałów, które zalały polski rynek wydawniczy, i które promowano właśnie w ten sposób - trudno o ufność a lęk ma prawo mieszać się z niedowierzaniem. Ale w tym przypadku wszystko się zgadza. Stefan Ahnhem celująco odrobił lekcje z wiedzy na temat ojczystej literatury kryminalnej, a od swoich uznanych kolegów po fachu wziął wszystko to, co najlepsze (nie bez znaczenia jest fakt, że autor jest scenarzystą i tworzył m.in. scenariusz do serialu o Kurcie Wallanderze, kultowym już bohaterze wykreowanym przez Henninga Mankella). Bo Ofiara bez twarzy to majstersztyk. Dawno, naprawdę dawno nie czytałam tak zmyślnego, inteligentnego a jednocześnie przerażającego kryminału.

Ahnhem od razu wskoczył na głębokie wody gatunku. Na warsztat wziął bowiem nie przypadkową, pojedynczą zbrodnie, ale seryjnego mordercę, który to postanowił zabić całą swoją byłą klasę. Zabójca zaś to zmyślny prowokator, ponadprzeciętnie inteligentny sadysta, który swój plan eksterminacji dawanych kolegów dopracował w najmniejszym szczególe. Nie przewidział tylko jednego, że na jego drodze stanie Fabian Risk, który po wielu latach kariery w sztokholmskiej policji i relegowaniu z pracy (dlaczego i za co go usunięto z tamtejszej listy płac dowiemy się z przygotowywanego właśnie przez autora prequelupowieści) wraz z rodziną powraca do rodzinnego Helsingborga – terytorium zaanektowanym przez mordercę. Risk marzy o tym, że zamieszkanie w urokliwej miejscowości ułatwi odnowienie relacji z żoną oraz dorastającym synem. Jednak już w dniu przeprowadzki zostaje wezwany przez szefową wydziału miejscowej policji. W szkolnej pracowni odnalezione zostaje bowiem ciało brutalnie zamordowanego nauczyciela, który okazuje się byłby kolegą z klasy Riska. Akcja książki nabiera złowrogiego tempa, sieć powiązań zaciska się wokół śledczego a morderca zdaje się kpić z policji, konsekwentnie realizując swój chory plan.

Gdy ma się kilkanaście lat, czy może być coś gorszego od brutalnego prześladowania w szkole?! Może – ignorancja. Szczególnie w świecie, który opiera się na aprobacie i uwadze innych. Bo bycie w centrum uwagi, co oczywiste, jest podstawową wartością wieku dorastania. Ahnhem zdaje się doskonale rozumieć ten mechanizm. Ten, jak i wiele innych, które motywują nie tylko mordercę, ale też śledczych do działania. Autor z wnikliwością psychologa kreuje postać Fabiana Riska oraz innych postaci. Risk, to bohater pełen wad (jak wielu śledczych przed nim i po nim) z kilkoma raptem zaletami. I jak przystało na pełnokrwistego śledczego wywołuje w czytelniku cale spectrum emocji. Rasowy śledczy, który mógłby przybić sobie piątkę z Harrym, Kurtem, czy Mikaelem.

Jednak zdecydowanie najlepszym elementem prozy Szweda jest zręczne manipulowanie odpowiedzialnością za zbrodnie. I nie chodzi tu tylko o odpowiedź na pytanie: „kto zabił?”, ale Ahnhem nie pozostawia wątpliwości, że każdy z bohaterów ma coś za uszami. Zresztą mylenie tropów też doprowadził do perfekcji. Bo Ofiara bez twarzy to świetna kryminalna powieść, która trzyma w napięciu do samego końca. Doprecyzowana, inteligentna rzecz, która pochłania bez reszty. I myślę, że nie ma w tych słowach ani krzty przesady, jeśli niedługo nazwisko Ahnhema będzie wymawiać się jednym tchem, obok nazwisk: Nesbø, Larssona oraz Mankella. A warto zwrócić uwagę jeszcze na jedną rzecz - Ofiara bez twarzy to powieściowy debiut autora! Z niecierpliwością czekam na resztę!

Dla niecierpliwych

Scenarzysta telewizyjny i filmowy, pracujący między innymi przy serialu o kultowym śledczym – Kurcie Wallanderze, debiutuje w roli pisarza kryminałów. I to od razu debiutuje z przytupem, wydając powieść, która okazuje się być kryminalną torpedą. 

W Helsingborgu, do którego po latach wraz z rodziną powrócił inspektor policji Fabian Risk, dochodzi do makabrycznych zbrodni. Najpierw w szkole odnalezione zostają zmasakrowane zwłoki nauczyciela, obok których morderca zostawił klasowe zdjęcie z przekreśloną twarzą ofiary. Pierwszej ofiary – jak się wkrótce okazuje. Kiedy giną kolejne osoby, staje się jasne, że morderca działa według pewnego klucza: zamordowani chodzili kiedyś do jednej klasy. Do tej samej klasy uczęszczał też Fabian Risk. Zaczyna się rozpaczliwy pościg za psychopatycznym i niezwykle inteligentnym zabójcą. Ale najpierw trzeba jeszcze odkryć jego tożsamość, bo motyw wydaje się być oczywisty: zemsta za coś, co wydarzyło się w czasach szkolnych.

Ahnhem od samego początku udowadnia, że uczy się od najlepszych i czerpie z tego, co najlepsze w literaturze sensacyjnej. Daje nam zawikłaną, nieoczywistą intrygę kryminalną, zręcznie myli tropy i dawkuje napięcie. Nie raz przyjdzie czytelnikowi zweryfikować swoje przypuszczenia i spojrzeć na zagadkę  innej perspektywy. Szukający sprawiedliwości i wymierzający ją na własną rękę morderca, wymyślny i brutalny sposób wymierzania kary ofiarom, kpienie sobie z policji, którą nie raz wyprowadzi w pole – te motywy przywodziły mi na myśl znakomity thriller „Siedem” Davida Finchera. I u Ahnhema podobnie jak u Finchera atmosfera gęstnieje z każdą kolejną chwilą, wywołując u odbiorcy uczucie przerażenia. Stawiam Ofiarę bez twarzy na tej samej półce co kryminały Nesbø, Larssona, Mankella. Na najwyższej kryminalnej półce.

Dla dociekliwych

„Wciąga bardziej niż Nesbø, złowrogi bardziej niż Larsson, mroczniejszy od Mankella” – głosi blurb na okładce. Na mnie te nazwiska działają jak magnes, gdyż każdy z tych pisarzy to klasa sama w sobie, a ich powieści to kryminały z najwyższej półki. Jest rzeczą od jakiegoś czasu często spotykaną, że jeśli chce się wypromować nowego autora ze Skandynawii, najlepiej wynieść go na plecach któregoś z wymienionych autorów. Ileż razy wieszczono narodziny nowego Nesbø, Larssona czy pojawienie się spadkobiercy Mankella? Dlatego ze sceptycyzmem podchodzę do tego typu rekomendacji i mówię: sprawdzam. Czy w zalewie literatury sensacyjnej rodem ze Skandynawii, mniej lub bardziej udanej zresztą, Ofiara bez twarzy wnosi jakiś powiew świeżości? Będę szczera -  „Ofiara bez twarzy” to kryminalna torpeda! Dawno nie czytałam tak świetnej i znakomicie poprowadzonej intrygi kryminalnej. 

Fabian Risk, 43-letni inspektor sztokholmskiej policji, który w wyniku zagadkowych okoliczności zostaje zwolniony z pracy, przeprowadza się wraz z rodziną w swoje rodzinne strony – do Helsingborga.  Nie zdąży się jednak nacieszyć ani rodziną, ani przysługującym mu urlopem, gdyż od razu trafia w samo centrum makabrycznych wydarzeń. W szkolnej pracowni stolarskiej odnaleziono bowiem zwłoki zamordowanego nauczyciela. Ofiarę pozbawiono życia w brutalny sposób, a obok ciała pozostawiono stare klasowe zdjęcie, na którym twarz ofiary przekreślono. Szybko okazuje się, że to dopiero pierwsza ofiara. Giną następne osoby, a Fabian Risk angażuje się w pościg za seryjnym mordercą. Jest tą sprawą zainteresowany tym bardziej, że ofiarami padają kolejne osoby, z którymi Fabian chodził kiedyś do klasy. Staje się jasne, że psychopatycznym mordercą kieruje chęć zemsty za coś, co wydarzyło się w dawnych czasach szkolnych. Pytanie otwarte: kto i za co mści się po latach? Tymczasem zaczyna się wyścig z czasem. Ile ofiar  z dwudziestoosobowej klasy dopadnie, nim sam wpadnie w sidła policji? Jeśli wpadnie.

Ahnhem od samego początku udowadnia, że uczy się od najlepszych i czerpie z tego, co najlepsze w literaturze sensacyjnej. Nie bez wpływu na jego warsztat pisarski pozostaje też to, że od lat pracuje jako scenarzysta telewizyjny i filmowy, między innymi przy serialu o kultowym przecież Kurcie Wallanderze, bohaterze powieści Mankella. Jest się czym zachwycać!

Być może sam Fabian Risk nie jest postacią utkaną z jakiejś zupełnie nowej materii. Jest za to tym typem bohatera, który wyjątkowo dobrze sprawdza się z powieściach sensacyjnych: mimo że ma rodzinę, to typ outsidera, który niczym kot zawsze chadza własnymi ścieżkami, nie potrafi podporządkować się regułom gry zespołowej, a do takiej należy choćby prowadzenie śledztwa. Za nic ma obowiązujące zasady i regulaminy. Cel nadrzędny: złapać przestępcę. Jeśli bycie z prawem na bakier w jakikolwiek sposób w tym pomoże, nie zawaha się przez chwilę. Z tego powodu niekoniecznie znajdzie nić porozumienia z przyzwyczajonymi do pracy zespołowej kolegami z nowej pracy. A jego ryzykowne działania w pojedynkę z jednej strony przybliżać będę do rozwiązania sprawy, z drugiej komplikować ją bardziej. Pościg za zabójcą stanie się dla Riska w pewnym momencie sprawą bardzo osobistą, zmusi go do refleksji nad rodzinnymi relacjami, zwłaszcza z nastoletnim synem. Czy jednak nie będzie za późno na naprawienie krzywd, które pewnie nieświadomie wyrządza rodzinie, stawiając zawsze na miejscu pierwszym pracę?

Najmocniejszą stroną powieści jest sama intryga kryminalna i nakreślony za jej sprawą problem społeczny. Mamy oto seryjnego mordercę, najwyraźniej w czasach szkolnych skrzywdzonego, przez lata noszącego w sobie to poczucie krzywdy, przez lata skrupulatnie przygotowującego się do zemsty na swoich kolegach i koleżankach z klasy, by w końcu wyrównać rachunki. Długo się do tej misji przygotowywał, dlatego jego plan działania opracowany jest skrupulatnie, a zbrodnie, których dokonuje, stają się jednocześnie przesłaniem: kto biernie patrzył na przemoc, temu najlepiej wypalić oczy. Sam zabójca prowadzi inteligentną grę z policją, podsuwa tropy (lub myli), zostawia podpis. Stawką w tej grze jest natomiast życie jego szkolnych kolegów. Jemu zależy na sławie. Czy hasła Blacksburg, Bailey, Jacksboro, Red Lake coś Wam mówią? To tylko niektóre z długiej listy miejsc, w których doszło do szkolnych masakr. Dziś poza bliskimi ofiar niewiele osób pewnie kojarzy te nazwy. Ich pięć minut skończyło się dawno. Zabójca ścigany przez Riska ma natomiast plan, który zapewni mu nieśmiertelną sławę. Jest zdeterminowany, przebiegły i nie cofnie się przed niczym.

Sprawa inteligentnego, psychopatycznego mordercy, motywów, które nim kierują, gry z policją, którą prowadzi, wymyślne i pełne makabry zbrodnie z przesłaniem – to wszystko przywodzi mi na myśl znakomity thriller z Bradem Pittem, Morganem Freemanem i Kevinem Spacey w rolach głównych. Tak jak w genialnym „Siedem” Davida Finchera tak u Ahnhema niespokojna atmosfera towarzyszy nam od samego początku, z każdą kolejna stroną gęstniejąc i powodując jeszcze większe przerażanie. Pisarz wielokrotnie myli tropy, misternie konstruując samą intrygę, która sama w sobie zbudowana jest z tak licznych elementów, że naprawdę łatwo się pisarsko na tym wysypać. Ahnhem wychodzi z tego obronną ręką, co już dowodzi jego znakomitego wyczucia gatunku.

I wreszcie: moje wysoko ocena dla tej powieści związana jest też z umiejętnym żonglowaniem przez autora odpowiedzialnością za wydarzenia. Punktem wyjścia do całej historii jest to, co wydarzyło się kiedyś w szkole. Czy może być dla dziecka coś gorszego niż bycie fizyczną i psychiczną ofiarą przemocy? Gdy niektórzy znęcają się, inni temu przyklaskują, jeszcze inni biernie się przyglądają, ciesząc w duchu, że to nie na nich padło, a jeszcze inni odwracają głowy. Gdy nawet dorośli nie widzą lub nie chcą widzieć tego, co się dzieje. Gdy jest się zupełnie samemu i znikąd nie można liczyć na pomoc. Otóż – może być jeszcze coś gorszego. I temu winni są Risk i jego szkolni koledzy.

Wciąga tak samo jak Nesbø, złowrogi tak samo jak Larsson i mroczny jak Mankell. Nie stawiałabym Ahnhema ponad tą trójką znakomitych pisarzy, ale już jego debiut zasługuje na to, by postawić Ofiarę bez twarzy na tej samej półce co kryminały Nesbø, Larssona, Mankella. Na najwyższej kryminalnej półce.

Pierwszą rzeczą, którą zrobiłam po przeczytaniu Ofiary bez twarzy, było sprawdzenie, czy i kiedy można się spodziewać kontynuacji serii z Fabianem Riskiem w roli głównej. To chyba  o czymś świadczy. Cóż, teraz byle do czerwca.

Pierwszy trup ma ucięta dłonie, drugi – zmiażdżone stopy. Bo w szkole bili i kopali słabszych. Czy po latach zemsta dopadnie całą klasę?

Tak można streścić początek debiutanckiego kryminału Stefana Ahnhema, szwedzkiego scenarzysty filmowego. W tej samej klasie uczył się także detektyw, który będzie zaangażowany do rozwiązania zagadki i ujęcia mordercy. Jak przystało na rasową powieść gatunkową, niepokorny, lubiący wymykać się schematom policyjnej rutyny i obowiązujących procedur. Przy okazji wielbiciel rocka i solidnego popu, bo z równym upodobaniem słucha Kate Bush co Radiohead. Ale przede wszystkim jest świetnym policjantem.

I gdyby policyjny nos wystarczał, książka nie miałaby 500 stron. Ale Stefan Ahnhem po 20 latach pracy przy scenariuszach naprawdę nie tylko umie tworzyć postaci, lakonicznie acz celnie opisywać scenografię, ale też przede wszystkim wodzić czytelników za nos. Mam nadzieję, że nikt się nie obrazi, jeśli zdradzę, że trupów będzie znacznie więcej, a sławna kantorowska „Umarła klasa” w kontekście owej serii zabójstw nabiera makabrycznego znaczenia. Ale w tle tego znakomitego kryminału jest coś jeszcze. Ahnhem wykorzystał pomysł z napisaniem jakby uczniowskiego pamiętnika. Do zapisanych w nim wydarzeń sięga też pamięcią detektyw. Po latach obraz się zamazuje, bo to co policjant chciałby wyprzeć z pamięci lub zbagatelizować, w oczach autora pamiętnika było traumą z krwawym finałem.

Wątek przemocy w szkole powraca przecież w mediach jak bumerang, a umieszczenie go w bestsellerowym kryminale dodaje mu tylko powagi. Dorośli szukający rozrywki mogą zastanowić się, czy na pewno właściwie odczytują sygnały, jakie płyną od ich dzieci, a młodsi? No cóż, zastanowić się czy mimowolnie nie uczestniczą w przemocy, choćby w formie internetowego hejtu. Konsekwencje opisane w Ofierze bez twarzy mogą być bliższe rzeczywistości, niż nam się wydaje. Wielbiciele tak zwanych skandynawskich kryminałów nie mogą przegapić tej książki. 

W szkolnej pracowni stolarskiej zostają znalezione zmasakrowane zwłoki nauczyciela. Obok ofiary ktoś umieścił zdjęcie klasowe z przekreśloną głową zabitego. Fabian Risk - funkcjonariusz sztokholmskiej policji - wraca po latach do rodzinnego Helsingborga. Ledwo wprowadza się do nowego domu, a już zostaje wezwany do brutalnego zabójstwa. Okazuje się, że ofiara i policjant chodzili razem do klasy. Policja bardzo szybko orientuje się, że morderca kieruje się określonym kluczem. Na jego liście znajdują się kolejne potencjalne ofiary. Pada blady strach, bo nie widomo, kto będzie następny. Fabian wikła się w skomplikowane śledztwo, które sprawia, że do bohatera wracają wspomnienia ze szkoły, kiedy to w okrutny sposób znęcano się nad jednym z uczniów. Wkrótce sprawa przybiera nieoczekiwany obrót, nikt nie potrafi odgadnąć, co tak naprawdę jest prawdą a co kłamstwem.

Jestem pod wrażeniem skomplikowanej sieci powiązań, którą udało się stworzyć autorowi. Dostrzegamy jak w trudnej sytuacji są dzieci prześladowane w szkole. Trudno jednoznacznie ocenić bohaterów, bo wielokrotnie za dobrem kryje się niesamowite okrucieństwo. Autor nie ograniczył się tylko do wątku kryminalnego, udało mu się wpleść w fabułę problemy rodzinne, traumatyczne przeżycia z dzieciństwa. Podoba mi się, że autor panuje nad akcją, do samego końca nie wiadomo, co się wydarzy. Już od pierwszych stron historia wciąga i nie odpuszcza.

Opowieść Stefana Ahnhema charakteryzuje się niezwykle lekkim piórem, naturalnością. Wszystkie wydarzenia, które zostały opisane są niezwykle rzeczywiste, aż ciarki przechodzą na myśl o zmasakrowanych zwłokach. Powieść wciąga od pierwszej strony i nie puszcza aż do zaskakującego zakończenia. Autor zbudował fenomenalnego głównego bohatera. Uwielbiam jego inteligencje, sposób odnoszenia się do pozostałych osób. Pozostali bohaterowie to postacie nieszablonowe, zaskakujące i niejednoznaczne. Samo Wydawnictwo Marginesy stanęło na wysokości zadania, ciekawa okładka, dobra korekta i redakcja to klucz do sukcesu.

Ofiara bez twarzy to rewelacyjny kryminał, w którym zemsta, trudności rodzinne i liczne tajemnice grają pierwsze skrzypce. To opowieść o tym, jak wielką traumą mogą być wspomnienia ze szkoły. Idealna dla tych wszystkich, którzy interesują się kryminałami, lubią misternie utkaną fabułę z intrygującymi postaciami. Z pewnością zagmatwana konstrukcja akcji zachwyca. Myślę, że powinna zaspokoić nawet te bardziej wybredne gusta. Zachęcam wszystkich do zapoznania się z historią, która mrozi krew w żyłach.

Gdy widzę kryminał liczący ponad pięć setek stron, moja pierwsza myśl dotyczy tego, czy aby na pewno autor będzie potrafił dobrze wykorzystać taką objętość. Czy utrzyma napięcie, nie przytłoczy opisami, czy w efekcie początkowe zaintrygowanie czytelnika fabułą nie ustąpi znużeniu. 

Nazwisko Stefana Ahnhema nie mówiło mi nic, mimo iż szwedzki autor ma dwudziestoletnie doświadczenie jako scenarzysta filmowy, a na koncie scenariusze do produkcji kryminalnych o inspektor Irene Huss oraz Kurcie Wallanderze. Twórcę tego drugiego, Henninga Mankella, Szwed wymienia jako jedną ze swoich inspiracji, obok Stiega Larssona, a także Philipa K. Dicka czy Gillian Flynn. Nie to, żeby to wszystko wystarczyło, bym zasiadła do lektury Ofiary bez twarzy pewna, że się od niej nie oderwę, ale jak już w końcu zasiadłam, to tyle mnie widzieli.

Ależ to jest dobry kryminał!

Morderca, który dopiero się rozkręca

"Szanowni państwo, oto miejsce zdarzenia, które z łatwością plasuje się w pierwszej dziesiątce najgorszych, jakie widziałem w całym moim życiu".

W niewielkim szwedzkich miasteczku Helsingborg doszło do morderstwa. Ofiarą jest nauczyciel stolarstwa. Ciało znaleziono w szkole. Morderca odciął ofierze dłonie, a obok zwłok zostawił stare, klasowe zdjęcie, z którego wykreślił postać martwego nauczyciela, w dniu uwiecznienia na zdjęciu będącego jeszcze uczniem. 

Można by mieć nadzieję, że to jednorazowy przypadek. Jakaś zadawniona szkolna uraza lub zemsta pokrzywdzonego ucznia. Niestety, szybko okazuje się, że lista ofiar tajemniczego mordercy wzrasta do dwóch. I znów można by mieć nadzieję, że na tym sprawa się zakończy, bo obaj mężczyźni znani byli ze swej porywczości i tak za młodu, jak i obecnie - niejednemu zaleźli za skórę (delikatnie ujmując, żeby nie uprzedzać faktów), ale to dopiero początek makabrycznego, drobiazgowo opracowanego planu kogoś, kim kieruje chęć zemsty tak silna, że naiwnością byłoby sądzić, że łatwo będzie odkryć jego tożsamość i równie łatwo złapać.

Powrót po latach

Tak się składa, że w chwili gdy policja pochyla się nad pierwszym z morderstw, do miasta wraca dawny jego mieszkaniec. Fabian Risk, po wielu latach pracy w policji sztokholmskiej, przeprowadza się wraz z familią w swe rodzinne strony. Nim zacznie pracę w lokalnej komendzie, w planach ma odpoczynek i naprawianie relacji rodzinnych. Ten wyjazd to być może ostatnia szansa na to, by nie zamienić statusu męża na rozwodnika i poprawić kontakt z nastoletnim synem. Risk nie różni się jednak od wielu innych kolegów po fachu, którzy wprawdzie rodzinę kochają i przecież nie chcą jej rozpadu, ale gdy wpadają w wir śledztwa, zapominają o świecie tak bożym, jak i rodzinnym. 

Tak jest i tym razem. Choć Risk oficjalnie zatrudniony jest jeszcze w Sztokholmie, choć w Helsinborgu przebywa na urlopie, wystarczył jeden telefon przyszłej szefowej, by stawił się na miejscu zbrodni i już nie myślał o niczym innym niż ujęcie sprawcy. Dochodzenie jest niebezpieczne, ale ważne i stanowiące wyzwanie. Ale nie tylko to sprawia, że Fabian angażuje się w nie tak mocno. Tak się składa, że znał obie ofiary ze szkolnej ławki, a na zdjęciu, z którego wykreślono nauczyciela stolarstwa, znajduje się także jego twarz. Jeśli morderca dopiero zaczyna wcielać w życie chory plan, to i Risk może znaleźć się na jego celowniku.

"Zamknął oczy rozmyślając o tym, jak wiele osób już teraz próbuje poskładać elementy jego układanki w logiczną całość. A on przecież dopiero się rozkręca. Ostatnia myśl przepłynęła przez jego ciało jak fala przyjemnego ciepła. Zaraz potem zasnął.

Wkrótce cała jego dawna klasa nie będzie mogła zmrużyć oka".

Koszmar ze szkolnych korytarzy

Ofiara bez twarzy to inteligentnie skonstruowana intryga, która sprawia, że włosy jeżą się na głowie. Policja ściga mordercę przebiegłego, z wysokim ilorazem inteligencji oraz wielką motywacją do prowadzenia swojej paskudnej gry. Plan jest równie chory co dopracowany, a przestępca nieuchwytny. Zawsze o krok przed śledczymi. A nawet o kilka kroków. Kim jest? Co nim kieruje? Policjanci mają pewną teorię i wszystko wskazuje na to, że się nie mylą, ale nawet jeśli tak jest, to i tak czeka ich niełatwe zadanie, bo pojęcia nie mają jak przechytrzyć i złapać przeciwnika.

Stefan Ahnhem sięgnął po temat, który co jakiś czas przewija się przez literaturę kryminalną. Szkolna przemoc, prześladowanie słabszych przez pewne siebie, silne typy, na których działania przez palce patrzą nauczyciele, a uczniowie ani myślą się wychylać ze strachu przed konsekwencjami. Bądźmy szczerzy - w której szkole nie dochodzi do scen, w których silny tłucze słabszego, a świadkowie odwracają głowy i nabierają wody w usta? Temat jest stale aktualny. Wiele takich spraw jest zamiatanych pod dywan. Czasem towarzyszą im tragedie, których nie da się ukryć. Czyżbyśmy z takim właśnie przypadkiem mieli do czynienia w kryminale Szweda? Przyznaję, że autor podszedł do tematu dość nieszablonowo, a to, co wydawało się historią podobną do innych, szybko przestało nią być.

Zaskakująco dobry!

Kryminalną fabułę co jakiś czas przeplatają fragmenty z pamiętnika kogoś, kto należy do nieszczęśników z łatką ofiary, którą zdobyć łatwo, ale niełatwo się jej pozbyć. Śledzenie kolejnych wpisów pozwala przyjrzeć się przemianie ich autora. Fascynującej i przerażającej zarazem.

Taka też jest cała książka - przerażająca i fascynująca, pełna zdarzeń nadających tempa akcji, ale i niepozbawiona trafnych psychologicznych charakterystyk, rozpisana na kilka głosów, bo towarzyszyć będziemy nie tylko Riskowi, ale i niekiedy innym bohaterom, angażująca przedstawicieli dwóch narodów, ukazująca gierki nie tylko przestępcy, ale i policji, obnażająca obłudę, wywlekająca na światło dzienne ludzkie słabości i paskudne cechy. Pokazująca, że podział na winnych i niewinnych, ofiary i katów, nie zawsze jest jednoznaczny, a odwracanie wzroku czy atak słowny, ranią czasami bardziej niż uderzenie pięścią.

Ofiara bez twarzy to kryminał, który mnie zaskoczył wysokim poziomem, rozwiązaniami fabularnymi, konstrukcjami postaci. Nie chcę porównywać Stefana Ahnhema z jego kolegami z tej mroźniejszej części Europy, ale bez wątpienia można jego książkę postawić obok najciekawszych kryminałów skandynawskich.

Dziękuję. Proszę o więcej.

Kiedy Fabian Risk wraz z rodziną przeprowadza się do rodzinnego Helsingborga, chcąc tym ratować swoje małżeństwo, nie spodziewa się, że rodzinne sprawy będą musiały zejść na drugi plan. W mieście grasuje morderca i Fabian zostaje wciągnięty w śledztwo...

Stefan Ahnhem to zaprawiony w bojach z kryminałami scenarzysta, spod którego pióra wyszły scenariusze do popularnych szwedzkich seriali, jak chociażby tych z Kurtem Wallanderem w roli głównej. Ofiara bez twarzy to jego książkowy debiut, bo o pisarskim trudno mówić, patrząc na napisane scenariusze. Niedawno wydała  go oficyna Marginesy, w tłumaczeniu Ewy Wojciechowskiej.

Na okładce można przeczytać zdanie, że autor tą książką wynosi szwedzki kryminał na wyższy poziom, pod którym bez większych wątpliwości z chęcią się podpisuję.

Fabian Risk jako główny bohater, to moim zdaniem dobrze skonstruowana postać, którą czytelnik może polubić. Mimo tego, że pracę w lokalnej policji ma zacząć za kilka tygodni, musi się zająć tą sprawą już teraz, bo sam jest powiązany z dotychczasowymi ofiarami nieuchwytnego zbrodniarza. Nie jest „superdetektywem”, któremu wystarczą znikome ślady, by dotrzeć do mordercy, jednak jest na tyle spostrzegawczy, by zadać pytania, które innym nawet nie przychodzą do głowy. Popełnia błędy, nie radzi sobie z problemami rodzinnymi, ma swoje metody pracy, niekoniecznie przypadające do gustu współpracownikom. A jednak jest w tym ciekawy, wciągający – chce się po prostu spędzać z nim czas.

Co tak niesamowicie wciąga w tej książce? Wymyślne morderstwa poszczególnych byłych uczniów klasy to dobrze przemyślanie zbrodnie, które czytelnik może próbować sam rozwiązać. Genialne zwroty akcji, które wbijały mnie w fotel i niszczyły wcześniejsze podejrzenia, zmuszając do wymyślenia nowych. Postaci, które nie są papierowe, mają swoje charaktery i łatwo zapadają w pamięć, przez co nawet ich spora ilość nie sprawi problemu czytelnikowi w rozróżnieniu ich między sobą. Książkę czyta się jednym tchem, naprawdę trudno się oderwać, a nawet kiedy się uda, myślami nadal pozostaje się przy Risku.

Przy tak  ciekawiej fabule, która nieusatannie przykuwa uwagę czytelnika, oczekiwałam bomby na koniec, zakończenia, , co mogło być moim błędem, bo finał mnie po prostu usatysfakcjonował, zamiast zwalić z nóg. Sprawa została zamknięta, historie bohaterów zawieszone w momencie, w którym nie obgryzam paznokci z niewiedzy, co się dalej z nimi stanie, lecz mogę cierpliwie wyczekiwać ciągu dalszego przygód Fabiana Riska. Fanom skandynawskich kryminałów szczerze polecam – nie zawiedziecie się.