Czy znacie hasło „siostra Szekspira”? Pochodzi z eseju Virginii Woolf Własny pokój. Wyobraźmy sobie, że znakomity dramaturg miał siostrę. Okej, zresztą nie musimy sobie tego aż tak intensywnie wizualizować: Szekspir miał siedmioro rodzeństwa, w tym siostry, o których nic nie wiadomo. I właśnie o to poniekąd chodzi. Wyobraźmy sobie (ponownie), że jedna z tych sióstr (wybieram Joan) miała talent równie wielki jak słynny brat. Albo zaszalejmy, niech Joan ma talent nawet większy. Niech z łatwością układa sylaby sonetów, wie, że życie to sen, z którego jesteśmy utkani, a zazdrość to zielonooki potwór. Na nic jej się to nie przyda, ponieważ urodziła się w czasach, kiedy inteligencja może kobiecie przysporzyć problemów, ale na pewno nie sławy czy uznania. Życie publiczne i splendor są domeną mężczyzn. Ich siostry, matki i żony ograniczone są do domowych pieleszy, rodzenia dzieci, ważenia piwa. Żadna z nich nie będzie miała narzędzi, żeby nawet marzyć o innym losie.

Sytuacja kobiet nie zmieni się przez setki lat. Wystarczy przywołać przykład siostry Isaaka Bashevisa Singera, Esther Singer Kreitman, o której brat mówił, że nie zna lepszej pisarki tworzącej w języku jidysz. A jednak Esther była aktywnie zniechęcana do pisania przez całą rodzinę, matkę w szczególności, a wychodząc za mąż, zniszczyła część rękopisów. Zbiór „Rodowód” został wydany w tłumaczeniu Natalii Moskal w roku 2016, warto do niego zajrzeć.

W tej samej galerii mógłby znaleźć się portret Włoszki Artemisii Gentileschi, barokowej malarki urodzonej u schyłku XVI wieku. A jednak jej nazwisko jest nam znane, co więcej, łączą się z nim znakomite obrazy, mimo że malarstwo było w tym okresie domeną mężczyzn. Kobiety nie mogły kupować pigmentów, podpisywać się pod obrazami, nie otrzymywały wynagrodzenia za swoje dzieła. Gentileschi, córka malarza fresków ze szkoły Carravagia, pokonała te ograniczenia. W jaki sposób? O tym opowiada komiks Nathalie Ferlut i Tamii Baudouin, który ukazał się właśnie nakładem wydawnictwa Marginesy (przekład: Olga Mysłowska). Tutaj półgębkiem wyrażam nadzieję, że nikogo nie trzeba już przekonywać do komiksu jako medium i tłumaczyć, że to nie tylko nośnik opowieści o zmutowanych herosach i zabawnych stworzeniach. Wiemy o tym, prawda? To znakomicie, ponieważ Marginesy mają w planie kolejne komiksy i warto, żebyście śledzili ich ofertę – serię nadzoruje Szymon Holcman, jeden z założycieli Kultury Gniewu, trudno o lepszą rekomendację.

Wróćmy do Artemizji. Dorasta bez matki, w pracowni ojca, który szybko dostrzega, że nie będzie miał pożytku z dwóch synów, ale córka to inna historia – świetnie radzi sobie przy sztalugach, ma oko do kolorów, a przede wszystkim jest żywo zainteresowana malowaniem. Gentileschi wykorzystuje ją jako modelkę i pomocnicę, ale nie ma złudzeń: dziewczyna nie może być zawodową artystką, jest to po prostu niemożliwe, obyczajowo i prawnie. A jednak w żaden sposób nie zniechęca córki do obecności w pracowni, nawet kiedy po mieście zaczynają krążyć plotki, że pozuje nago własnemu ojcu, nawet kiedy Artemizja zaczepiana jest na ulicy przez rozochoconych młodzieńców. Co więcej, Gentileschi zatrudnia nauczyciela, który ma pomóc jej w opanowaniu tajników perspektywy. Nie przejmuje się przy tym złą opinią Agostino Tassiego, który sporo czasu spędza w areszcie, ale wychodzi z niego za sprawą wysoko postawionych przyjaciół. Agostino zaczyna karierę nauczyciela od gwałtu na podopiecznej, wzmocnionego zapewnieniem, że i tak nikt nie uwierzy w niewinność dziewczyny, która pozuje nago i zajmuje się sztuką. Artemizja uczy się więc technik malarskich, pozostając całkowicie we władzy swojego oprawcy. Nie będę zdradzała dużo więcej z fabuły, pokazującej niezwykłą ścieżkę emancypacji, ale też paradoks sytuacji Artemizji: jej niezgodny z duchem epoki sukces był częściowo zasługą mężczyzn, którzy ją skrzywdzili.
Spójrzmy na ojca: Oracio Gentileschi jest zainteresowany tylko sobą i swoją sztuką, co zresztą wyrzuca mu później córka. Jego wsparcie dla Artemizji nie bierze się z wyprzedzającego czasy poczucia sprawiedliwości i uznania dla jej talentu. Po prostu tak jest wygodniej: po pierwsze, ma utalentowaną pomocnicę zamiast dwóch niewydarzonych synów, po drugie, córka dyskutuje z nim o sztuce, a szczególnie o jego sztuce, co sprawia Gentileschiemu olbrzymią przyjemność. Gdyby Artemizja miała matkę, nie plątałaby się po pracowni, tylko uczyła kobiecych zajęć i szykowała do zamążpójścia.

Drugim „przyczynkiem” do sławy Artemizji jest historia z Tassim, którego Oracio Gentileschi oskarża w końcu o gwałt (ale dopiero wtedy, gdy Tassi kradnie jego obrazy, a więc uderza w najczulszy z możliwych punktów). Proces, wygrany przez pokrzywdzonych, i wzbogacony o plastyczny pokaz niewinności Artemizji (nie zdradzę jaki, w komiksie wszystko jest starannie wyrysowane), cieszy się ogromnym zainteresowaniem i przysparza kobiecie-malarce reklamy. Plotki głoszą, że mordowany przez Judytę Holofernes z jej obrazu ma twarz Tassiego. Zaczyna się nią interesować Lionardo Buonarotti, bratanek Michała Anioła. Dzięki jego protekcji Artemizja jako pierwsza kobieta przyjęta zostaje w poczet florenckiej Akademii. Od tego momentu jej pozycja jest ugruntowana, może legalnie malować i utrzymywać się ze sprzedaży obrazów, co z powodzeniem robi. Nie jest już tylko „medialną” ciekawostką, ale prawdziwą artystką. Patrząc na jej historię, nie sposób od wspomnianego paradoksu uciec: pomniejszamy wartość Artemizji Gentileschi, opowiadając o niej przez pryzmat gwałtu i zaniedbań – a jednak „dzięki” nim przeskoczyła swoje czasy. Sam talent nie przydałby się jej do niczego gdyby nie specyficzne okoliczności umożliwiające jego wyeksponowanie.

Od strony technicznej: komiks Ferlut i Badouin to znakomita lektura także dla osób, które dopiero przekonują się do tego medium. Pieczołowicie oddane szczegóły, świetna gama kolorystyczna, ciekawa oś narracji (opiekunka opowiada dorastającej córce malarki o losach matki). Szczególnie ujęły mnie detale drugiego planu: o ile komiks jest poważny w treści i w stylu, znajdziemy tam kreskówkowo „puszczone” twarze, wprowadzające w tę niewesołą opowieść odrobinę oddechu.

Bardzo polecam, czytajcie komiksy, a ten w szczególności.

 Dwa dni temu pisałam o Neurokomiksie, pierwszym tytule w nowej komiksowej linii wydawnictwa Marginesy. Dzisiaj chciałam Wam zwrócić uwagę na drugi tytuł, Artemizję. Przy okazji tych komiksów za każdym razem będę powtarzać, jak bardzo się cieszę, że ktoś wpadł na pomysł wydawania komiksów non fiction. Bo przecież to nie tylko popularnonaukowe historie, ale również biograficzne czy historyczne. Artemizja jest biografią wyjątkowej postaci, o której w ogóle nie słyszałam i pewnie dalej nie miałabym o niej pojęcia, gdyby nie ta książka. Takie komiksy to doskonała okazja, żeby poznać nowe postacie, historie, dowiedzieć się czegoś nowego w sposób całkiem przyjemny i praktycznie bez wysiłku. 
Przy biografiach fajne jest to, że mogę pisać dokładnie o bohaterze bez obaw, że zdradzę coś ważnego z fabuły. W końcu wszystkie wydarzenia z życia znanych osób są raczej powszechnie znane. Artemisia Gentileschi była włoską malarką. Jej życie było bardzo dramatyczne i intensywne, zarówno pod względem pozytywnym jak i negatywnym. Talent odziedziczyła po ojcu – była zdecydowanie zdolniejsza od swoich braci, co dostrzegał również ojciec. Co z tego, skoro w czasach, w których żyła, kobieta nie mogła samodzielnie kupić pędzli i farb, nie mówiąc już o samym malowaniu. Ojciec znalazł jej nauczyciela malunku, który na lekcjach oprócz nauki perspektywy wielokrotnie ją gwałcił. Na wytoczonym mu procesie to Artemizję poddano torturom, by sprawdzić, czy mówi prawdę. Już samo to wystarczyłoby, żeby złamać człowieka. A jednak ona się nie poddała – co więcej, wydaje się, że ze swoich przeżyć uczyniła inspirację. Jej obrazy są pełne emocji, intensywnych uczuć, niekoniecznie pozytywnych. Malowała dalej, zawsze wiedziała, że jest dobra, nigdy nie zwątpiła w siebie, gdziekolwiek pojechała, była w stanie utrzymać się z malarstwa. Była pierwszą kobietą, którą przyjęto do florenckiej Accademia del Disegno, jako jedna z pierwszych zaczęła malować tematy do tej pory zakazane kobietom (religijne i historyczne).
Jej biografię w postaci komiksu stworzyły dwie autorki Nathalie Ferlut i Tamia Baudouin. Artemizja to opowieść o silnej kobiecie urodzonej w czasach fatalnych dla kobiet. To historia jej przetrwania i sukcesu, a w tej opowieści odbija się ówczesny męski, niesprawiedliwy, okrutny i często absurdalny świat. Poprzez życie Artemizji poznajemy rzeczywistość XVII-wiecznych malarzy, stosunki panujące między nimi, zasady, na jakich ktoś odnosił sukces lub nie. To również opowieść po prostu o kobiecie – dyskryminowanej, uzależnionej od mężczyzn, walczącej o choćby namiastkę wolności. Gdyby Artemizja nie była córką malarza, mogłaby zapomnieć o malowaniu niezależnie od tego, jak wielki talent by miała. To z kolei wywołuje pytanie, ile takich talentów straciliśmy na przestrzeni wieków, ile kobiet gdzieś po drodze odpuściło, zrezygnowało lub w ogóle nie spróbowało? Właśnie dlatego takie opowieści warto czytać i znać – uczą, pokazują, ale przede wszystkim inspirują. Tak, można żyć po swojemu, nawet jeśli wszyscy ci mówią, że nie.
Sposób przedstawienia Artemizji jest bardzo przemyślany. Jej historię poznajemy poprzez retrospekcję – służąca opowiada ją nastoletniej córce malarki. Jeśli chodzi o rysunek zawsze niezręcznie mi o tym pisać, bo co ja tam wiem o kresce. Ale o swoim odczuciach już mogę, prawda? Początkowo uznałam, że rysunki są brzydkie, zupełnie nie pasujące do malarstwa Artemizji. Ale im dalej, tym bardziej zmieniałam zdanie. Właśnie przez to, że są nierówne, chwiejne, kanciaste, pasują bardzo do tej historii. Nie w niej nic oczywistego, jest wiele dramatycznych emocji, które tylko taka kreska jest w stanie pomieścić.

Z jednej strony to szalenie inspirująca historia, z drugiej smutna, a jeszcze z trzeciej bardzo denerwująca. Cieszę się, że są twórcy, którzy wyciągają z zapomnienia bądź pewnego rodzaju niszy takie postacie. Dzięki temu osoby interesujące się malarstwem sięgną po komiks, osoby czytające komiksy dowiedzą się czegoś o malarstwie. A osoby lubiące po prostu wiedzieć więcej zyskają obydwie te rzeczy. Bardzo polecam, przede wszystkim ze względu na samą Artemizję, ale też ze względu na formę. Tak sobie myślę, że chyba trudniej byłoby tę historię opowiedzieć prozą. Choć po komiksie mam ochotę sprawdzić (Rebis kiedyś wydał zbeletryzowaną wersję jej życia)

Książki o silnych kobietach, które dzięki swej odwadze, uporowi , determinacji i ciężkiej pracy osiągnęły sukces, zyskały uznanie i zapisały się trwale w historii, wciąż są bardzo popularne. W ten nurt idealnie wpisuje się również piękna powieść graficzna o barokowej malarce Artemisii Gentileschi.

Przez wieki pozycja społeczna kobiet była dramatyczna. Nie brały udziału w życiu publicznym, nie miały prawa głosu, były pozbawione dostępu do edukacji na wyższym poziomie. Musiała im wystarczyć rola żony przy mężu i westalki domowego ogniska. Podobnie było w artystycznym świecie. Tu również ignorowano głos kobiet, nie pozwalano im na twórczą swobodę. Malarki nie mogły samodzielnie kupować płócien i pigmentów, podpisywać prac własnym nazwiskiem, nie otrzymywały też za nie wynagrodzenia. Artemizji udało się pokonać wszystkie te ograniczenia. Przełamała konwenanse i ostatecznie osiągnęła to, co chciała. Sukces ten był jednak okupiony ogromnym, długotrwałym cierpieniem.

Przyszła na świat u schyłku XVI wieku, jako najmłodsza z trójki rodzeństwa. Szybko została półsierotą. Wychowaniem dzieci zajął się ojciec – Orazio Gentileschi – malarz ze szkoły Caravaggia. Człowiek utalentowany, niezwykle skupiony na sobie i swojej sztuce. Szybko dostrzega w najmłodszej córce partnerkę do rozmów o sztuce. Artemizja jest żywo zainteresowana pracą ojca, ma wyczucie koloru, znakomicie radzi sobie przy sztalugach. Orazio wykorzystuje córkę jako modelkę. Wbrew ówczesnemu prawu i obyczajowości, nie sprzeciwia się jej obecności w pracowni, wręcz przeciwnie, dzieli się swoją wiedzą i pozwala doskonalić umiejętności. Z czasem znajduje dla córki nauczyciela.

Agostino Tassi jest przyjacielem rodziny. Człowiekiem gwałtownym, prowadzącym hulaszczy, awanturniczy tryb życia. Ma nauczyć Artemizję perspektywy. Zamiast uczyć, gwałci ją w czasie lekcji. Zdarza się to wielokrotnie. Oprawca czuje się bezkarny, powtarza, że i tak nikt nie uwierzy w jej niewinność. Zastraszona, okaleczona dziewczyna przez długi czas nie może wyzwolić się spod jego władzy.

Te traumatyczne przeżycia zmieniają ją na zawsze. Cierpienia doznane ze strony mężczyzn z czasem wyzwalają w Artemizji ogromną siłę, potrzebę niezależności. Chce w pełni decydować o swoim życiu i twórczości. Krok po kroku realizuje ten plan. Kobietom nie wolno malować aktów męskich. Ich twórczość, jeśli już ma się ograniczać do malowania martwych natur i dzieci. W związku z tym Artemizja maluje własne portrety. Wreszcie za sprawą wpływowego protektora zostaje przyjęta do florenckiej Akademii. W tym momencie zyskuje pełnię praw, zaczyna być traktowana jak malarka, a jej pozycja zawodowa zostaje ugruntowana. Zarabia, może swobodnie podróżować. W końcu nie musi z niczego rezygnować i korzysta z tego.

Powieść jest fantastycznie narysowana. Autorki zadbały o oddanie najdrobniejszych szczegółów. Koronkowa praca. Duże wrażenie robi również bogata paleta barw. Równie ciekawie została poprowadzona narracja: opiekunka opowiada nastoletniej córce malarki o losach matki.

Dziś komiksy to już nie tylko historie o super bohaterach i potworach. Świetnie, że w tę formę zostają ujęte także życiorysy niezwykle ciekawych, inspirujących postaci. Fakt, że w tym przypadku jest to kobieta stanowi tylko dodatkowy atut. Misterne wykonanie może zachęcić do sięgnięcia nawet osoby dotychczas sceptycznie nastawione do komiksów.

Drugi komiks wydany przez Wydawnictwo Marginesy okazuje się kolejnym strzałem w dziesiątkę. Dwa dostępne od niedawna na rynku tytuły serii wyłącznie rozbudzają apetyt na więcej. Wygląda na to, że decyzja o wydawaniu komiksów była doskonałym pomysłem. Jeszcze lepszym jest powierzenie opieki nad nimi Szymonowi Holcmanowi. Pozostaje trzymać kciuki za kolejne publikacje.

„Przyszła na świat w roku 1593, gdy jej ojciec – malarz – stał u progu sławy i właśnie otworzył pracownię przy ulicy Świętego Krzyża w Rzymie. Przyszła na świat jako Rzymianka, otoczona braćmi, płótnami, szczotkami i pędzlami, olejami i milionami drobinek drogocennych pigmentów czekających na moment, gdy na wieczność zamienią się w kolor. Przy jej kołysce ani nad pierwszymi krokami nie czuwała żadna muza – znała jedynie czułą dłoń matki, której było dane przeżyć tylko kilka kolejnych płochliwych wiosen, oraz wymagania ojca, który chciał, by jak najszybciej zaczęła pracować w służbie sztuki – żeby proszki były wymieszane, oleje schłodzone, a kleje rozrobione. A wszystko to w dojmującej, chaotycznej biedzie” (s. 3) – tak zaczyna swoją opowieść Prudenzia, osiemnastoletnia córka Artemizji, potomkini słynnego malarza fresków Orazia Gentileschiego.

Retrospektywna narracja, snuta także przez służącą Martę (towarzyszącą w podróży wyżej wymienionym niewiastom), odsłania przed nami kolejne rozdziały życia tytułowej bohaterki, która nie dość, że od najmłodszych lat zajmowała się mieszaniem farb i gruntowaniem płócien ojca, to także sama zgłębiała tajniki rysunku oraz malarstwa mimo restrykcyjnych praw i skostniałych konwenansów. Należy bowiem pamiętać, że na początku XVII wieku malarstwo było sztuką zarezerwowaną dla mężczyzn: kobiety nie mogły podpisywać swoich obrazów ani brać za nie pieniędzy, zaś dozwolona tematyka płócien ograniczona została do portretów i martwych natur. Dlatego tym donioślejszy jest przypadek Artemizji – w swojej twórczości podejmującej wątki religijne oraz historyczne – która w roku 1616 została przyjęta do florenckiej Accademii delle Arti del Disegno.

Jednak, jak wnikliwie wykazuje w swoim komiksie francuska scenarzystka Nathalie Ferlut („Andersen”), droga do spełnienia marzeń (wymagających przełamywania społecznych barier) okupiona była cierpieniem i poniżeniem. Wielokrotnie gwałcona przez Agostina Tassiego – swojego nauczyciela, którego fizys stało się obliczem konającego wodza asyryjskiego uwiecznionego na obrazie „Judyta zabijająca Holofernesa” – oraz mamiona przez niego obietnicami ożenku, skazana na pohańbienie i dochodząca swoich praw przed sądem (potwierdzając swoją prawdomówność podczas przewidzianych na tę okoliczność tortur), Artemizja jawi się jako kobieta niezależna (mimo okoliczności wymuszających na niej liczne ustępstwa) i nade wszystko niezłomna.

Opowieść o wybitnej artystce epoki baroku zyskała nastrojową oprawę dzięki pracom francuskiej rysowniczki Tamii Baudouin („Dans la Forêt des Lilas”), której zwiewna, mocno uproszczona kreska świetnie sprawdza się w ujęciach portretowych, plenerowych oraz scenach rozgrywających się w (także dopracowanych pod względem detali) wnętrzach. Zamknięta w twardej oprawie Artemizja to pozycja, która powinna skusić nie tylko miłośników i miłośniczki historii sztuki. Warto!

W ofercie biograficznych komiksów poświęconych wielkim malarzom mamy już spory wybór. Bosch, Caravaggio, Munch, van Gogh, Modigliani czy Picasso to artyści, którzy doczekali się już komiksowych opowieści o swoim życiu. Zresztą świetnych. Trudno jednak zaprzeczyć, że przydałaby się w końcu komiksowa biografia kobiety zajmującej się malarstwem.I właśnie od wypełnienia tej luki rozpoczyna swoją działalność nowe wydawnictwo komiksowe. Oficyna Marginesy zaproponowała mianowicie opowieść o Artemizji Gentileschi, znanej malarce tworzącej w siedemnastym wieku. Tym razem jednak jest to nie tylko historia jej życia i twórczości, ale także – a może przede wszystkim – poruszająca opowieść o opresyjnym społeczeństwie, w którym bycie kobietą jest niestety przekleństwem. Córka docenianego malarza fresków Orazia Gentileschiego przekonała się o tym boleśnie. Niejednokrotnie.
Opowieść Nahalie Ferlut biegnie dwutorowo. Na pierwszym planie obserwujemy, jak Artemizja wraz ze swoją dorosłą już córką oraz służącą podróżuje karetą przez ośnieżone góry. Wyprawę umilają sobie rozmowami. Córka głównej bohaterki ma okazję wysłuchać historii życia swojej matki. I właśnie ta opowieść snuta podczas podróży przenosi nas w czasie do młodości Artemizji. Tu akcja rozpoczyna się w momencie, gdy Rzym obiega wiadomość o ucieczce Caravaggia, czyli w roku 1606 (w tym momencie kończy się pierwszy tom komiksu o tym artyście wydanego przez Taurus Media). Widzimy jak dziewczyna dorasta i ujawnia swój malarski talent. Ku utrapieniu Orazia to właśnie ona jest bowiem najzdolniejsza spośród trójki jego dzieci i ma szansę stać się wielką artystką. To znaczy, miałaby gdyby była mężczyzną. Jako kobieta, będzie mogła co najwyżej przygotowywać pigmenty albo pozować. Tak to już jest. W siedemnastym wieku sytuacja kobiet niestety nie sprzyjała rozwojowi ich talentów. Artemizja nie ma jednak zamiaru podporządkować się społecznym restrykcjom. Wspólnie z jej córką słuchamy zatem tej brutalnej opowieści i podobnie jak w niej, wzbiera w nas złość, gdy widzimy, jak biedna dziewczyna staje się ofiarą gwałtu, gdy musi milcząco znosić jawną niesprawiedliwość, gdy cierpi słuchając plotek na swój temat i wreszcie, gdy przed sądem dowodzi swej niewinności.
Podczas lektury można odnieść wrażenie, że sztuka pozostaje gdzieś w tle tej historii. Inaczej niż w przypadku wspomnianych powyżej biografii malarzy, tu najpierw trzeba uporać się z ukazaniem społeczno-kulturowego kontekstu, w jakim utalentowana kobieta musi dowodzić swojej wartości wbrew stereotypowym wyobrażeniom mężczyzn przekonanych o swojej wyższości. Największym grzechem Artemizji jest bowiem właśnie to, że ośmieliła się wykroczyć poza przypisane jej granice. Obserwujemy zatem przede wszystkim jej walkę o godność i szacunek. I dodajmy od razu, że jest to walka zwycięska. Artemizja dzięki swojej sile i talentowi osiągnęła sukces, a jej obrazy są znane i podziwiane do dziś. Co ważne są one podziwiane nie dlatego, że namalowała je kobieta, ale dlatego, że są po prostu arcydziełami. Bronią się same. Ważnym aspektem tej opowieści jest także umiejętne ukazanie niezwykle skomplikowanej relacji Artemizji z ojcem. Autorki unikają jednostronnej interpretacji i nie formułują oskarżeń. Starają się zrozumieć motywację mężczyzny i targające nim obawy.
Podobnie broni się warstwa graficzna komiksu. Tamia Baudouin tworzy swoje rysunki posługując się delikatną, nieco rozedrganą kreską. Wygląda to tak, jakby posługiwała się jedynie ołówkiem, a nie piórkiem. Cieniowanie jest delikatne i bardzo szkicowe. Postacie i tła ukazane zostały z dużą pieczołowitością, ale nie można nazwać tej stylistyki w realistyczną. Rysowniczka tworzy nieco baśniową atmosferę swobodnie odwzorowując poszczególne obiekty i nadając im nieco impresyjny charakter. Wrażenie tej ulotności wzmacnia dodatkowo delikatna, pastelowa i – chciałoby się powiedzieć – bardzo malarska kolorystyka. Niezwykle wymowna jest także okładka komiksu. Widzimy na niej uśmiechniętą i wyraźnie zadowoloną z siebie artystkę, chwilę po – jak można się domyślać – ukończeniu jednego ze swoich najbardziej znanych i przejmujących dzieł. Interpretacja obrazu „Judyta zabijająca Holofernesa” w świetle opowieści wydaje się oczywista. Można tylko się domyślać, jak wielką satysfakcję sprawiało jej malowanie takich obrazów. Po pierwsze, dlatego że znała ich wartość i wiedziała, że budzą podziw. Po drugie, dlatego, że zdawała sobie sprawę z ich znaczenia i przekazu, jaki ze sobą niosą.
Nathalie Ferlut oraz Tamia Baudouin stworzyły naprawdę poruszający, ale jednocześnie unikający nadmiernej egzaltacji i epatowania emocjami obraz. Przedstawiły na nim życie wspaniałej artystki i silnej kobiety. W ich interpretacji Artemizja dzielnie stawia czoła wrogiemu światu i dąży do realizacji swoich marzeń. Ma świadomość swojej wartości i wytrwale chce coś udowodnić tym, którzy mają ją za gorszą, tylko dlatego, że jest kobietą. I co najważniejsze, udaje jej się to. Osiąga sukces i największą satysfakcję czerpie z tego, że może w końcu żyć tak, jak sama chce. Mimo wszystkich doznanych krzywd, nie ma zamiaru jednak się mścić ani żyć rozpamiętując przeszłość. Najważniejsze jest to, co przed nią. W końcu zostało jeszcze tyle obrazów do namalowania.

Silna i niezależna, niezwykle utalentowana Artemizja Gentileschi (1593-1654) to jedna z pierwszych  w Europie rozpoznawalnych malarek, której historia staje się żywo dyskutowanym wątkiem zarówno w debacie o statusie kobiet we wczesnej nowożytności, jak i współczesnych dyskusjach na temat wykluczenia. Dzięki Wydawnictwu Marginesy możemy poznać dzieje jej wyjątkowej kariery rozwijającej się na tle osobistych dramatów, czytając komiks autorstwa Nathalie Ferlut i Tamii Baudouin.

Twórczynie „Artemizji” zapraszają czytelników do siedemnastowiecznych Włoch. Towarzyszymy tytułowej bohaterce w kolejnej z wielu podróży i tak jak jej córka Prudencja, pytająca niecierpliwie : Nadal nie chcesz mi nic opowiedzieć, prawda?, chcemy się czegoś dowiedzieć o życiu malarki. Poznajemy artystkę, gdy ta jest już rozpoznawalna i ceniona, lecz wciąż milcząca, tajemnicza, skrywająca swoją przeszłość. Nerwowo reaguje na dociekliwe pytania córki. To Marta, opiekunka Prudenzii będzie opowiadać historię życia pierwszej w historii (1616) kobiety przyjętej do florenckiej Accademia delle Arti di Disegno (Akademii Rysunku). Sama Artemizja Gentileschi woli jednak mówić obrazami, z których najbardziej rozpoznawalnymi są te inspirowane historiami kobiet doświadczających męskiej opresji. 

Kolejna postać z Biblii, Judyta, zasłynęła samodzielną obroną miasta przed najazdem Asyryjczyków. Uwiodła ich wodza, Holofernesa i gdy ten spał, ucięła mu głowę. Według wielu historyków sztuki obraz Judyta zabijająca Holofernesa pod postacią wroga przedstawia  Agostina Tassiego, rzymskiego malarza, któremu malarka wytoczyła proces o gwałt. Z komiksu Ferlut i Baudouin dowiadujemy się, że oprawca artystki wyszedł z więzienia zaledwie po roku i to ona, a nie przestępca dłużej walczyła o odzyskanie dobrego imienia. I zdrowia, bowiem każde oskarżenie poświadczane wtedy było torturami: malarce zmiażdżono palce trzykrotnie, by sprawdzić, czy ból nie sprawi, że odwoła swoje oskarżenia wobec cenionego w Rzymie artysty.

Motywy kobiet z Biblii były wtedy bardzo popularne wśród malarzy, niemniej za obrazami Gentileschi kryją się dodatkowe powody dla ich realizowania. Artemizja od początku swojego życia musiała komuś coś udowadniać. Ojcu – że nadaje się do pracy malarki. Odbiorcom jej dzieł – że to ona, nie jej sławny tata, jest ich  autorką. Malarzom- że bycie kobietą nie ujmuje jej talentu i może z powodzeniem studiować razem z nimi. Sądowi – że nie wymyśliła sobie historii o gwałcie. Zarzuty pojawiają się nawet dziś: słyszy się, że być  może, o ironio, Artemizja nie byłaby rozpoznawalna, gdyby nie tragiczna osobista historia, która dostarczyła jej inspiracji do malowania.

Na te ostatnie sama zainteresowana nie może już odpowiedzieć. Autorki komiksu o malarce, Nathalie Ferlut i Tamii Baudouin pomagają w wyrobieniu sobie własnego zdania na ten temat. Obrazami opowiadają o tworzeniu obrazów. To piękna, choć skrywająca dramatyczną historię, książka. Dla rozmiłowanych w sztuce, ale i tych, którzy o Artemizji Gentileschi jeszcze nie słyszeli.Jedną z takich historii są dzieje Zuzanny, biblijnej postaci, żony Joakima podglądanej w kąpieli przez starców. Gdy próby uwiedzenia kobiety  nie powiodły się, oskarżyli ją o cudzołóstwo. Cnotliwość bohaterki została jednak wynagrodzona. Prorok Daniel podczas procesu wykazał fałszywość oskarżenia wniesionego przeciwko Zuzannie, pytając każdego ze starców z osobna, pod jakim drzewem miała się rzekomo dopuszczać zdrad. Winni fałszywemu oskarżeniu zostali skazani na śmierć, a Zuzanna odzyskała dobre imię.