Jakub Ćwiek uchodzi za niebywałego literackiego gawędziarza, a ja do tej pory nie miałam okazji się o tym przekonać. Na szczęście nadarzyła się taka sposobność, bo w ręce wpadł mi Bezpański. Przyznam się bez bicia, byłam sceptyczna co do Ballady o byłym gliniarzu i jej oryginalności. A tu takie zaskoczenie…

OPOWIEŚCI DZIWNEJ TREŚCI
Nowa książka Jakuba Ćwieka to chronologiczny zbiór opowieści i anegdot z życia podinspektora Adama Bigaja, który po politycznych przetasowaniach odchodzi ze służby. Niemal czterdziestoletnia kariera w wydziale kryminalnym wrocławskiej milicji, a później policji została zawarta na 400 stronach. Tłem do kilkudziesięciu historii są polityczne nastroje, ludzka mentalność, ważne krajowe wydarzenia i kryminalny półświatek.

WIEJE NUDĄ?
Historia policjanta? Serio? Przecież takich publikacji było już kilka i co nowego jeszcze można opowiedzieć. Pewnie policyjny świat będzie albo wybielony albo obnażony w sensacyjny i niemal nieznośny sposób. Nie wspominając już o krystalicznym głównym bohaterze.

Historia „Bezpańskiego” rozwiewa wszelkie moje wątpliwości i obawy. Co więcej zaskakuje mnie na niemal każdym polu. Po pierwsze sama historia. Wciągająca, nieoczywista, wielobarwna, bez zadęcia i koloryzowania. Po drugie genialny styl opowiadania Jakuba Ćwieka. Pochłaniający i rozbrajający! Nie ma lania wody i „zapchaj dziurę” pseudofilozoficznych dywagacji. Połączenie błyskotliwego humoru i odpowiedniej dawki dramaturgii sprawia, że lektura nie pozwala się oderwać. 

POLSKA OD PSIEJ KUCHNI
Polska okiem policjanta to Polska zacofana, pełna absurdów, ludzkiej głupoty. Na szczęście nie tylko. To też kraj pełen dobrych i lojalnych ludzi. Kilkadziesiąt lat służby to prawdziwy kalejdoskop dziwnych zdarzeń i istny gabinet osobliwości. A autorzy tej książki ukazują wszystkie realia w sposób, który nie pozostawia żadnych złudzeń.

Księciunia poznajemy kiedy wchodzi na swoją zawodową ścieżkę. W czasach komunizmu rzadko komu było lekko. Jednak były to czasy ludzi, którzy byli w stanie wspiąć się na wyżyny sprytu. Policjanci świetnie radzili sobie w trudnych warunkach. Większość anegdot z tamtego okresu ma wydźwięk humorystyczny, może lekko ironiczny. Jednak im dalej w las tym więcej drzew. W kolejnych częściach ironia zamienia się w gorzki posmak. Zmiany ustroju, rozwój i postęp jedynie w teorii czy nowa rzeczywistość sprawiają, że człowiek dochodzi do pewnych wniosków. Choć nadal w tej opowieści nie brakuje humoru to wiele historii jest trudnych, smutnych i dramatycznych. Można rzec, że bardzo refleksyjnych

Choć spodziewałam się tego jak Adam Bigaj podsumuje całe swoje “psie” życie to mimo wszystko byłam zaskoczona wniosków jakie wysnuł.

Dla mnie, czyli dla osoby która urodziła się  rok po upadku komunizmu, czytanie o pracy w milicji, współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa i ogólnie o życiu w tamtych czasach, było na pewno czymś nowym (chociaż w dzieciństwie nasłuchałam się dowcipów o milicjantach, i co nieco o ich postrzeganiu przez społeczeństwo wiedziałam). Nie miałam za to pojęcia chociażby o fantazji, z jaką się w tym towarzystwie piło, tak jak i o wielu innych rzeczach. Krzywdzące byłoby jednak poprzestanie na pisaniu o dowcipach i wódce, bo pracy operacyjnej poświęcono w Bezpańskim zdecydowanie więcej miejsca, i ta faktycznie robi na laiku wrażenie. Zwłaszcza wtedy, gdy pracują ludzie kompetentni, zgrani i tacy, którym się po prostu chce. W tej części historii chciało się wielu.

Poza przykładami zwykłej, codziennej pracy kryminalnych, różnych przypadków i ludzi, którzy utkwili w głowie snującego tę opowieść, można też przeczytać chociażby o tym, jak wyglądała pomoc powodzianom w powodzi stulecia, walka z dopalaczami i ze zorganizowaną przestępczością. Po transformacji ustrojowej jedno z największych wyzwań dla policji stanowiły właśnie grupy przestępcze, a wyjaśnienie, dlaczego walka z nimi była tak ciężka, również znajduje się w tej książce. Pokonanie gangsterów, choć wyjątkowo trudne, nie było ostatecznie wcale największym problemem tej formacji. Tym stało się całkowicie co innego, i to właśnie spomiędzy jednej a drugiej, wesołej czy przykrej historii trzeba z tej lektury wyciągnąć.

Ciężko walczyć z kimkolwiek, kiedy okłada się samego siebie biczem ze słupków statystycznych. Kiedy nie tylko brak sensu i logiki w działaniach przełożonych, ale zwykłego zrozumienia czy chociażby nieprzeszkadzania w podejmowaniu działań. Kiedy atmosfera zamiast sprzyjać, dobija. Gdy z czasów milicji wraca nie koleżeństwo i zaufanie, a braki w podstawowym sprzęcie. Aż chciałoby się zawołać quo vadis policjo, skoro wyrzucasz tych dobrych w swoim fachu, ze względu na niepasujący komuś rodowód? Ludziom, którzy nie siedzą w temacie, a ze stróżami prawa mają kontakt co najwyżej przy kontroli drogowej, wejście w ten świat od kuchni może wiele wyjaśnić. Trzeba tylko mieć na uwadze, że niekoniecznie zastaniemy tam to, co chcielibyśmy zobaczyć.

Mimo wielu pięknych i zabawnych sytuacji w tym niełatwym przecież fachu, lektura jako "i śmieszno, i straszno", w miarę upływu stron akcent kładzie raczej na to drugie. W gruncie rzeczy nie mogło być inaczej, skoro "pies" został bezpański, prawda?